BİTKİLER
TOHUMLU BİTKİLER TOHUMSUZ BİTKİLER
Çiçek, Tohum, Meyve ve Çiçek, Tohum, Meyve ve
İletim Demetleri var İletim demetleri Yok
Buğday, Kavak, Gül Su yosunu, Eğreltiotu
Tohumlu Bitkilerin yapıları Toprak altı ve Toprak Üstü yapılar olarak incelenir.
Toprak altı yapıları: Kök tür. Kök bitkiyi toprağa bağlar ve topraktan su ve mineralleri alır.
Toprak üstü yapıları: Gövde, Dal, Yaprak, Çiçek, Tomurcuk ve Büyüme bölgeleri(Apikal bölge)
Not: Durgun sularda yaşayan Walfiya bitkisi çiçek taşıdığı için Tohumlu bitki, Gövde dal ve diğer yapılar olmadığı için tohumsuz bitki olarak sınıflandırılır
TOHUMLU BİTKİ KISIMLARI
BİTKİSEL DOKULAR
Doku: Özelleşmiş, hücre topluluğudur. Özel bir görevi yapmak için, özel yapı ve şekil kazanmış, birlikte hareket eden hücre topluluğu dokuyu meydana getirir. Biyoloji biliminin, dokuları inceleyen dalı histoloji bilimidir.
Dokuyu oluşturan hücrelerin aralarını dolduran maddeye ara madde denir. Doku hücrelerinin yaşadığı alandır.
Ara maddenin görevi, doku hücrelerinin beslenmesi ve boşaltım atıklarının uzaklaştırılması ve iletim görevini yapar. Dokunun özelliğine göre değişir. Ara maddenin yapısını organik ve inorganik maddeler oluşturur. Genelde bütün dokularda bulunur.( epidermis hariç)
Bitkiyi oluşturan kök, gövde, dal ve yapraklar doku ve hücrelerden oluşur.
Yüksek yapılı bitkilerde dokular sürgen doku ve değişmez doku olarak incelenir
BİTKİSEL DKULAR DÖRT GRUPTA İNCELENİR
1.MERİSTEM( 2.TEMEL 3. İLETİM 4. ÖRTÜ
DOKU DOKU DOKU DOKU
Primer Sekondeer Parankima Floem Epidermis Peridermis Meristem Meristem Sklerankima Ksilem a.stoma
Kollenkima b.hidotat
c.tüyler
d.dikenler
1-MERİSTEM DOKU
Bitkilerin büyüme bölgelerinde bulunur.
Hücreleri canlı ve sürekli bölünme yeteneğine sahip.
Bu hücrelerin bölünüp farklılaşması ile bitki dokuları oluşur, bitki büyür ve gelişir.
Hücreleri.Bol sitoplazmalı
büyük çekirdekli
İnce çeperli
Hücrelerarası boşluk yok(veya çok az)
Sürekli mitoz bölünürler(yeni hücreler meydana getirirler)
Koful yok veya çok az bulunur.
Canlı hücrelerdir
Kökenlerine göre ikiye ayrılır.
A. PRİMER MERİSTEM DOKU
Primer meristem dokunun kökeni embriyodur.
Özellikleri:
Devamlı bölünme yeteneğine sahip hücrelerden oluşur.
Gelişme ve farklılaşmayı sağlarlar.
Bitkide boyuna uzamayı ve enine kalınlaşmayı sağlarlar.
Hücreleri; canlı, küçük, ince çeperli, bol sitoplâzmalı, büyük çekirdekli ve çok küçük kofulludur.
Hücreler arası boşluklar yoktur. Meristem hücrelerinde mitoz bölünme hızlıdır ve aynı zamanda hormon üretirler.
Primer meristem, yüksek yapılı bitkilerde kök, gövde ve dallarda yoğunlaşmıştır. Kök ve gövde uçlarındaki bu bölgelere büyüme noktaları denir
2. SEKONDER MERİSTEM
HÜCRELERİ;Değişmez doku hücrelerinin( parankima hücrelerinin), hormonların da etkisiyle sonradan bölünme özelliği kazanmasıyla meydana gelen dokudur.
İkincil meristeme örnek olarak, kök ve gövdenin enine büyümesini sağlayan kambiyum ile mantar meristemi (fellojen) verilebilir.
Kambiyum enine büyümeyi sağlar
Mantar doku odunsu bitkilerde elverişsiz şartlarda ve iç değişimlere karşı kök ve gövdeyi örter. Epidermisten farkı çok katlıdır
Bitki kalınlaştıkça en dıştaki mantar doku çatlar ve parçalanır. Alttaki hücreler bölünerek mantar tabakayı yeniler. Ağaç kabuğu oluşum sağlar.
Mantar doku hücreleri sonradan bölünme özelliği kazanan epidermis ve parankima hücrelerinin farklılaşması ile oluşur
MERİSTEM DOKU BULUNDUKLARI YERE GÖRE
A-Uç meristemiKök gövde dal uclarında (büyüme noktaları veya bölgelerinde) bulunur. Uç meristem kesilirse kalınlaşma artar.
B-Ara meristem ;bitki organlarının boyuna büyümesini sağlar.
C-Yanal meristem;Bitki organlarının enine büyümesini sağlar.Kambiyum doku da denir.
2-TEMEL DOKU
Farklı özeliklere sahip üç farklı hücreden oluşur
A-PARENKİMA
B-KOLLENKİMA
C-SKLERANKİMA
1-PARENKİMA:
Hücreler canlı, ince çeperli, bol sitoplâzmalı.
Olgunlaştıklarında da canlıdır.
İhtiyaç durumunda farklılaşarak Kambiyum veya Mantar dokuya (Sekonder meristem dokuya) dönüşür
Bitkilerin çevreye uyumunu sağlar
Bitkilerin Temel olaylarını gerçekleştirir(Solunum-Fotosentez_terleme)
Fotosentez olayı bu hücrelerde olur.
GÖREVLERİNE GÖRE 3 AYRILIR.
A-DEPO Parankiması; Besin ve su depolar.
B-İLETİM Parankiması; Bitkilerde İletim demetleri ile diğer doku ve hücreler arasında su ve besin alış verişi yapar.
C-HAVALANDIRMA Parankiması; Bitkiye alınan gazları kullanmak üzere depolar
(Not: Bazı bitkilerde parankima hücreleri parçalanarak yerini havaya bırakır)
2-KOLLENKİMA:
Genç bitki gövdesi, yaprak orta damarı yaprak sapı ve Çiçek sapında bulunur
Eğilme, bükülme, çarpmalara karşı mekanik destek sağlar
Çeperleri kalınlaşmış hücrelerden oluşur
Hücre çeperi kalınlaşması selüloz ve pektinin çeperde birikimi ile olur.
Kalınlaşma sadece hücre köşelerinde olursa KÖŞE kollenkiması
Çepere paralel olursa LEVHA kollenkiması adını alır.
Hücre boyları enlerinden fazladır.
C-SKLERENKİMA:
Hücreleri İnce uzun, çeperleri kalın başlangıçta canlı hücreler çeper kalınlaştıkça madde alış verişi yapamaz ve ölür. Hücre çeperinde Lignin,(ODUN) ve selüloz birikir.
a-Taş hücreleri; Hücre boyları enlerine eşit. Hücre çeperleri çok kalınlaşmış kanal=geçit şeklini almıştır. Meyvelerin etli kısım ve kabuk kısımlarında bulunur. Fındık, Badem, Armut, Ceviz
b-Lifler; Gerilmeye karşı direnç kazandırır. Bitkide büyüme sona ermiş yapılarda bulunur. Keten, Pamuk, Kenevir gibi bitkiler dokuma sanayide kullanılır.(elbise ve lif yapılır.)
3-İLETİM DOKU
Su ve suda erimiş mineralleriazotlu organik bileşikleri ve yaprakta sentezlenen organik bileşikleri ilgili yerlere taşıyan dokudur.İçte odun boruları dışta soymuk boruları ikisinin arasında kambiyum tabakası bulunur.Her yıl Kambiyum ksilem ve floemi iki defa yeniler.Eski Ksilem yaş halkalarını oluşturur.
A-KSİLEM=ODUN BORULARI:
Kök ile topraktan su ve suda erimiş mineral maddeleri bitkinin diğer organlarına taşır.
Bitkiye mekanik destek sağlar.
Meristem doku hücreleri farklılaşarak hücre çeperlerinde Lignin ve selüloz birikir, bu hücrelerin enine çeperleri üst üste gelerek aralarındaki enine çeper erir ve kılcal bir boru oluşur(Trake ve Trakeit).
Odun borularında trake ve trakeit(Borular) ve Parankima ve sklerankima destek hücreleri bulunur.
Hücreleri canlı değil.
Taşıma kökten yapraklara doğru ve hızlıdır.
Odun buruları bitkiye desteklik de sağlar.
B-FLOEM=SOYMUK BORULARI
Yeşil yapraklarda fotosentez ile üretilen organik maddeleri (besin) ve kök ile alınan Azotlu organik maddeleri bitkinin diğer organlarına iletir.
Canlı hücrelerden oluşur. Bu hücrelere kalburlu hücreler denir.
Kalburlu hücrelerin enine çeperlerinde kalbur şeklinde delikler bulunur.
Kalburlu hücrelerinin sitoplâzmaları var ancak çekirdekleri yok.
Kalburlu hücrelerinin yanlarında ARKADAŞ hücreleri bulunur.
Arkadaş hücrelerince uzun olup ol sitoplâzmalı ve çekirdekleri var (Eğreltiotu ve acık tohumlularda bulunmaz).
4-ÖRTÜ DOKU
Bitkilerin kök, gövde, yaprak, meyve ve tomurcukların üzerini örter
A-EPİDERMİS B-PERİDERMİS A-EPİDERMİS:
Otsu ve odunsu bitkilerin genç kısımlarını örter.
Tek sıralı dikdörtgen şeklindeki hücrelerden oluşur.
Hücreler arsı boşluk bulunmaz.
Kloroplast taşımazlar.
Hücre sitoplâzmaları var kofullar büyük.
Epidemisin üzeri, epidermis hücreleri salgısı kütinden oluşan kütikula ile örtülüdür
Kütikula, tabakası mumsu saydam yapıda olup ışığı geçirir, su ve su buharını geçirmez
Epidermis stoma tüy ve hidotat ile kesintiye uğrar
EPİDERMİS HÜÇRELERİNİN FARKLILAŞMASI İLE
a.stoma b.hidotat c.tüy d.diken=emergens oluşur.
A-STOMA:
Gözenek; Bitkilerin dış yüzeyi epidermis ve kütikula ile örtülüdür.
Bitkilerin toprak üstü yapılarında terleme ve fotosentez ve solunum olayları için gaz alış verişin yapıldığı yapılardır. Epidermis hücrelerinin farklılaşması ile oluşur.
Yaprak ve gövde epidemisinde bulunur.
Bitkilerin yeşil kısımlarında var(Kloroplast taşır)
Fotosentez için Karbondioksit ve su buharı alır Oksijeni atmosfere verir.
Hücreleri fotosentez yapar.
Stoma iki hücreden oluşur.
Hücrelerin içe bakan çeperleri kalın dışa bakan çeperler incedir.
Stoma hücreleri kontrollü açılır ve kapanır. Bu nedenle bitki kontrollü gaz alır verir.
B-HİDOTAT:
Su Savakları, suyun damlama ile atılmasını sağlar.
Genelde yaprak kenarlarında çok az yaprak yüzeyinde bulunur.
Stoma iki iki hücreden oluşur ancak açılıp kapanmaz. Ksilem boruları ile bağlantılıdırlar. Bataklıkta yaşayan bitkilerde çok bulunur.
C-TÜYLER:
Her bitkinin epidermis hücrelerinin dışa doğru uzantılarıdır.
Tüyler ya bir hücreden veya hücre gruplarından oluşur.
Tek hücreden oluşan tüyler boru,meme,iğne şeklindedir.
Çok sayıda hücrelerden oluşanlar ise yıldız,kalkan şeklinde
Bitkilerde görev ve yapılarına göre,
A-Su kaybını azaltarak bitkiyi sıcaktan korur
B-Epidermis üzerinde oluşturdukları tabaka ile güneş ışınlarını yansıtır. Stomaların rüzgâr almalarını önler. Terlemeyi azaltır.
C-Silisyum kalker taşıyan tüyler savunma görevi yapar.
D.Bazı tüyler hoş kokulu maddeler salgılar (Tozlaşma ve koruma görevi)
E-Kökteki tüyler su ve suda çözünmüş maddeleri emerek bitkiye alır.
B-PERİDERMİS
Çok yıllık Bitkilerde kök ve gövde kalınlaştıkça epidermis parçalanır. Epidermis yerini Peridermis bırakır.
Epidermis veya parankima hücrelerinin farklılaşarak bölünme yeteneği kazanmasıyla oluşan hücrelerin oluşturduğu dokudur.
Yaşlı bitkilerde epidermisin yerini mantar doku alır. Bitki yaşlandıkça epidermis parçalanır. Mantar doku hücreleri çeperleri lignin=odun birikir. Ve kalınlaşır. Hücre çeperindeki süberin su kaybını önler. Sıcak ve mekanik etkilere karşı bitkiyi korur
Peridermis üzerinde bulunan açıklıklara lentisel denir.(Kovucuk)Lentiseller gövde içinde canlı hücrelerle bağlantılı olduklarından gaz alış verişi yaparlar. Stoma yoktur. Yaşlanan mantar doku hücreleri içi hava ile dolar
Salgı Görevi yapan hücre veya hücre grupları Bitki dokuları arasına yayılmış tek hücreden veya hücre gruplarından meydana gelmiştir. Hücreleri canlı bol sitoplâzmalı büyük çekirdeklidir ve golgi organeli fazladır. Bitkiler metabolik faaliyetleri sonucunda salgı maddelerini oluşturur.
Salgılar; enzim, su, nektar(bal özü),glikozit, alkol it, reçine eterik yağ hormon gibi bileşiklerdir.
Oluşan salgı maddeleri bitkinin metabolizmasına katılmaz. .Hormonlar büyüme-gelişme çiçek açma-tohumun çimlenmesi-meyvenin olgunlaşmasını düzenler
Salgıları görevleri.
1.Böcekçil bitkilerde sindirim görevi yapar.
2. Nektar(özel koku) ve bal özü gibi salgılar, Çiçek ve yapraklarda böcekleri tozlaşma için çiçeğe çeker.
3. Reçine antiseptik olup bitkiyi çürümeye karşı korur Zararlı mikroorganizma ve zararlı böceklere karşı bitkiyi korur
4.Yaraların onarımı ve yenilenme görevi yapar. Süt salgıları(haşhaş)
5.Koruma görevi yapar. Isırgan otundaki gibi salgılar.(yakıcıdır)
DEĞERLENDİRMESORULARI. I
S.1- I.Kambiyum II.Parenkima III.Kollenkima IV.Sklerenkima
Yukarıdaki bitki dokularından hangilerinde mitoz bölünme yetenekleri kaybolmuştur.
a.I -II b.IV c.III d.I.II e.II. III.IV
S-2.Aşağıdaki dokulardan hangisinde klorofil bulunmaz.
a.Epidermis b.Stoma c.Özümleme Parankiması d.Palizat parankiması e.Korteks
S-3.Stoma hücreleri Epidermis hücrelerinden farklı olarak hangisini taşır.
a.su b.Mineral c.Hücre çeperi d.Hücre zarı e.Kloroplast
S.4.Bitkilerde hangi doku hücreleri arasında hücreler arası boşluk bulunmaz.
a.Epidermis b.Kollenkima c.Ksilem d.Mantar e. Floem
S.5.Bitki dokularından Temel doku canlı hücrelerden oluşmuş ancak bölünme yeteneği olmayan hücrelerden biri hormonların etkisi ile farklılaşarak bölünme yeteneği kazanır.Bu bitki hücresi hangisidir.
a.Parenkima b.Kambium c.Salgı tüyleri d.Koruyucu doku e.İletim doku
S.6
I.Hücreleri sürekli bölünür.
II: Hücre çeperleri kalın
III. Hücreler farklılaşarak değişmez dokuları oluşturur.
IV. Hücre çeperleri ligninle kalınlaşmıştır.
Yukarıdaki özeliklerin hangisi Meristem dokuya aittir.
a.I.III b.I.II. III. c.I. d.III. IV. e.II. III. IV.
S.7.Bitkilerde değişmez dokuların orijini hangi dokudur.
a.Parankima b.Meristem c.Kambium d.Mantar e.Epidermis
S.8.Bitkilerde gaz alış verişi yapan Stomalar hangi dokuda bulunur.
a.Parankima b.Odun boruları c.Epidermis d.Mantar e.Sklerankima
S.9.Fotosentez yapan doku hangisidir?
A:Mantar doku
B:Sklerankima
C:Parenkima
D:Kollenkima
E:Kaliptra bölgesi
S.10:Aşağıdaki doku ve yapıların hangisi bitkilerin yaprağında bulunur?
I:Uç meristemi
II: Kambium
III: İletim demetleri
IV: Palizat parankiması
V:Epidermis
A:I,II B:III,IV C:III,V D:I,V E:III,IV,V
S.11:Bitkilerde hem fotosentez yapan hem de CO2 gazının yaprak içine ve genç bitkinin iç kısmına yayılmasını sağlayan doku hangisidir?
A:Kütiküle
B:parankima
C:Kollenkima
D:Epidermis
E:Sklerenkima
S.12:Bitkilerde gaz alış verişini yapan yapı hangisidir?
A:İleti demetleri
B:Stomalar
C:Palizat parankiması
D: Epidermis hücreleri
E:Mantar hücreleri
S.13.Aşağıdakilerden hangisi ince çeperli, bol sitoplâzmalı, büyük çekirdekli ve mitoz bölünme özelliği olan hücrelerden oluşur.
a.Kambium b.Parenkima c.Kollenkima d.Epidermis e.Mantar
S.14.Çok yıllık bitkilerde yıllık yaş halkaları hangi dokunun fonksiyonu ile oluşur.
a.Floem b.Ksilem c.Kambium d.Sert doku e.Pek doku
S.15.Yeşil bir bitki yaprağında hangi doku bulunmaz.
a.Özümleme parankiması b.Kutikula c.Mantar doku d.Epidermis e.Salgı çepleri
Cevaplar.
1.e 2.a 3-e 4-a 5-a 6-c 7-a 8-c 9.c 10-e 11-b 12.b 13.a 14.c 15.c
A-KÖK
Tohumsuz bitkilerden
Eğrelti otlarında İlk kök sistemi görülür.
Karayosunlarında kök görevi üstlenen rizoid ler bulunur.
Bütün Tohumlu Bitkilerde Kök toprak altı organı olarak bulunur.
Kökün Temel Görevleri:
Topraktan, bitkinin Su ve mineral almasını sağlar.
Bitkiyi toprağa bağlar
Bitkinin yönelmesini sağlar. Yer çekimine pozitif tropizma yaparlar.
Klorofil içermezler.
Epidermis i ince çeperlidir. Üzerinde Kütikula bulunmaz
Kök teki Epidermis farklılaşarak emici tüyler oluşur.
Emici tüyler emme yüzeyini artırır.
Emici tüyün büyük kısmını koful oluşturur. Sitoplâzma çeperle koful arasında olup su emilmesini kolaylaştırır
Tohum çimlendiğinde embiryonik kök oluşur. Yerçekimi ile aşağı yönelir. Ana kök oluşur.
Kök dört kısımda incelenir.
1.Kaliptra: Koni şeklinde kökün uç kısmını örter. Yüksük de denir. Kök ucunu korur. Kökün toprakta yayılmasını sağlar.
2.Hücre Bölünme bölgesi: Uç meristem hücrelerinden oluşur. Hızlı ve sürekli bölünen hücrelere sahip bu bölgeye büyüme koniside denir. Kaliptrayı sürekli yeniler.
3.Uzama Bölgesi: Burada uç meristem hücreleri bulunur. Dikey yönde büyümeyi sağlar. Hücre farklılaşması bu bölgede olur.
4.Olgunlaşma bölgesi: Kök emici tüy bölgeside denir. Kök ilerledikçe zarar gören tüylerin yerine yenileri oluşur.
Genç kökler epidermisle sarılır(kütikula bulunmaz)Epidermis altında korteks bulunur.
Korteksin iç kısmındaki hücreler endodermisi oluşturur. Endodermis korteks ile merkezi silindiri birbirinden ayırır.
Merkezi silindir, iletim demetlerini taşır. Çok yıllık bitkilerde Ksilem- Floem ve aralarında kambiyum vardır. Kambiyum dışa doğru her yıl iki defa Floem oluşturur.
Her büyüme döneminde Floem ve ksilem yenilenir. Enine büyüme gerçekleşir.
KÖK YAPI VE GÖREVLERİNE GÖRE İKİYE AYRILIR
1.SACAK KÖK: Ana kök gelişmemiş yan köklerle aynı büyüklüktedir. Soğan, Buğday v.b
2.KAZIK KÖK: Ana kök gelişmiş, yan kökler az gelişmiştir. Havuç, fasulye v.b
GÖVDE
Kök ile yaprak arsı bölgedir. Dal ve sürgünlerden oluşur.Yaprak,meyve,çiçek ve tomurcukları üzerinde taşır.
Tomurcuk; yeni yaprak ve çiçek oluşturur.
Gövdenin görevleri; Suyu kök ten yapraklara(ksilem),besini yapraklardan kök ve ilgili organlara taşır.(Floem).
Bitkilerde iki tip gövde vardır.
1.Otsu Gövde:(bir yıllık veya iki yıllık bitkiler.)
2.Odunsu Gövde:(çalı ağaç gibi bitkiler.)
1- OTSU GÖVDE: İki farklı otsu gövde var.
a-Tek Çenekli Bitkiler
En dışta koruyucu doku=Epidermis
Altında Temel doku(parankima, Kollenkima)İletim demetleri, Parankima dokusu içine dağınık yayılmıştır. Kambiyum yok enine büyüme olmaz.
b-Çift Çenekli bitkiler
Dışta Epidermis var.
Altında Temel doku(parankima, Kollenkima)Bu bölgeye korteks denir.
İçte ise Merkezi silindir bulunur. İletim demetleri Merkezi silindirde; halka şeklinde sıralı dizilmiş.
Floem kabuk tarafında ksilem içte ikisi arasında kambiyum doku vardır. Kalınlaşma kısmen vardır.
2-ODUNSU BİTKİ GÖVDESİ
Dışta mantar doku ve Peridermis ve epidermis bulunur.
Onun altında temel dokuyu oluşturan parankima ve Kollenkima dokusu ve iletim demetleri bulunur.
İçte merkezi silindir var. İletim demetleri merkezi silindirde dairesel olarak dizili içte ksilem dışta Floem aralarında kambiyum doku var.
İçte odun halkalarının oluşturduğu odun özü bulunur.
Kambiyum ilkbahar(yaz=açık renk halka )) ve sonbahar(kış=koyu halka) olmak üzere iki halka oluşturur.
Floem yenilendikçe odun halkaları oluşur.
Yaş halkaları ısı ve ışık gibi iklim faktörlerine bağlı gelişir. Geçmiş iklim hakkında bilgi verir.
Bitki dokularının hepsinde Primer büyüme görülür.
—Otsu tek çenekli bitkilerde Sekonder büyüme görülmez, sadece Primer büyüme görülür.
--- Bazı otsu çift çenekli ve odunsu bitkilerde hem Primer hemde Sekonder büyüme görülür.
— Sekonder büyüme yanal meristem tarafından gerçekleştirilir. Bitkide kalınlaşma sağlanır.
— Odunsu Bitkilerde Primer büyüme ile kök, gövde, genç sürgünler oluşturur.
— Sekonder büyüme yaşlı kısımları kalınlaştırır. İki yanal meristem enine kalınlaşmayı sağlar(Kambiyum)
— A-Kambiyum: Floem ve ksilemi yeniler kalınlaşmayı saplar.
— B-Mantar kambiyumu; Gövdeyi örten tabakayı oluşturur.
— Uygun olmayan cevre şartlarında gövdeyi örterek bitkiyi koruyan Mantar kambiyumu meristem tarafından oluşturulur. Hücre çeperlerinde süberin birikir, Ölü mantar hücreleri oluşur. Bu ölü hücreler mantar dokudur. Görevi; Bitkide su kaybını önler. Olumsuz hava şartlarında dayanıklılığı sağlar. Hastalıklardan korur.
— Kabuk ise Peridermis ve floemden oluşur.
YAPRAK
Gövde yan tomurcuğundan gelişir.Yapraklar gaz alış verişi, terleme, fotosentez ve oksijenli solunumun yapıldığı organdır. Yapraktaki stomalar gaz alışverişi ve terlemeyi sağlayan gözeneklerdir
Yaprak iki kısımda incelenir.
1.yaprak sapı
2.yaprak ayası
1-Yaprak ayası: Yaprağın yassı ince kısmıdır. Gaz alış verişi yapar. Yüzey ışığı soğurur ve fotosentez yapar.
Yaprak yüzeyi terlemeyi sağlar. Yüzey genişliği bitkinin yaşadığı iklimle ilgilidir. Kurak bölgede iğne yapraklar, ılıman yerlerde geniş yüzeylidir.
2-Yaprak sapı: Gövde yapısına benzer yapıdadır. Yaprak ayasını gövdeye bağlar. Yaprak ayasının ışıktan faydalanmasını sağlar. Bazı çift çeneklilerde yaprak sapı yoktur. Mısır, buğday, lale gibi
Genelde monokotil bitkilerde yaprak şerit şeklinde, parelel damarlı ve düz kenarlı(buğday, süsen). Dikotil bitkilerde ağsı damarlı, düz kenarlıdır(Asma, fasulye).
Yapraklar şekil olarak ta basit ve bileşik yaprak olarak adlandırılır.
Yaprak enine kesit alınarak incelendiğinde;
Alt ve üst kısımda epidermis örtü var. Epidermis örtüsü üzerinde kütikula tabakası bulunur. Kütikula ışığı geçirir ama suyu geçirmez. Kurak bölgelerde su kaybını önler. İklime bağlı olarak kalınlığı değişir.
Epidermis hücreleri klorofil taşımaz, aralarında boşluk yok, stoma gibi yapılar var. Hücrelerinin dış çeperleri kalın, iç çeperleri incedir.
İki epidermis arasına mezofil tabakası denir. Epidermis altında bol kloroplastlı parankima hücreleri bulunur. Özümleme parankiması denir. Fotosentez olayı burada gerçekleşir. Özümleme parankiması altında sünger parankiması hücreleri bulunur. Sünger parankiması hücreleri araları boşlukları fazla olup buralarda karbondioksit ve su buharı bulunur.
Mezofil içinde bulunan yaprak damarları iletim demetlerinin devamıdır. Üstte ksilem altta Floem yer alır. Kambiyum bulunmaz. İletim demetleri madde taşımakla görevlidir.
BİTKİLERDE TAŞIMA
Bitkiler kök ile topraktan aldığı suyu, yapraklar terleme ile atmosfere verir. Fotosentez ürünlerini yapraktan köke doğru iletir. Bu İletim demetleri tarafından yapılır.İletim demetleri ksilem ve Floem doku dan oluşur.
A-SU VE MİNERALLERİN TAŞINMASI
Bitkileri toprağa bağlayan kökte bulunan emici tüyler epidermis hücre yapısı olup hücrenin emilim yüzeyini artırır.
Kök emici tüyleri ile alınan su ve minerallerin bir kısmı hücreler arası ara madde ile bir kısmıda hücreleri bağlayan sitoplâzma uzantıları ile ksileme ulaştırılır.
Su topraktan difüzyonla emici tüyler tarafından alınırken, mineraller aktif taşıma ile topraktan emici tüyler tarafından alınır.(Bitkide mineral yoğunluğu topraktan fazla olduğu için).Aktif taşıma için gerekli enerji mitokondri tarafından sağlanır.
Otsu bitkilerde taşıma mesafesi kısa olmasına rağmen odunsu bitkilerde 100-150 metre taşıma mesafesi var.Su ve mineraller Ksilem boruları ile 100-150 metre yukarı taşınır.
1-Su ve mineraller kökteki emici tüylerle topraktan alınır. Kök toprakta bulunan hava boşluklarından oksijen alır karbondioksit verir
2-Epidermis hücrelerinden ksilem dokuya aktarılır.
3-Ksilemle yapraklara kadar iletilir.
4-Yapraklar terleme ile su kaybederek çekim gücü oluşur. Su ve mineraller ksilemle yukarı taşınır.
5-Yapraklar bulunan stomalar gaz alış verişi de yapar. Karbondioksit ile Oksijeni alır verir.
6.Yapraklarda fotosentezle üretilen Glikoz floem le bitkinin diğer kısımlarına taşınır.
SUYUN TAŞINMASINDA ETKİLİ OLAN KUVETLER(ETKENLER)
A-Kök basıncı
B-Kılcallık
C-Terleme-Çekim ve Kohezyon kuvveti
A-KÖK BASINCI:
—Kök emici tüylerinde su konsantrasyonu topraktan daha az olduğundan Köke doğru Osmotik basınç oluşur.
—Bu basınç kök basıncını oluşturur ve Köklerle suyun alınmasını sağlar. Yapraklardaki terleme ile doğru orantılı olarak kök basıncı dengelenir.
—Kök basıncı azaldığında terleme azalır. Veya kök basıncı artınca terleme artar. Damlama görülür.
B-KILCALLIK:
— Gövdede suyun ilerlemesini sağlar
-Ksilem boruları çeperlerinde oluşan çekim suyu çekerek suyun yukarı iletilmesini sağlar..
— Kılcal odun borularında su moleküllerinin çekilerek yükselmesidir.
C-TERLEME-ÇEKİM VE KOHEZYON(İtme ve çekme)
—Yapraklarda suyun terlemesi ile Osmotik basınç oluşur. Bu basın suyun yapraklara çekilmesini sağlar.
—Su molekülleri birbirini çeker. Yaprak su kaybedince kökten yaprağa doğru su difüzyonla yapraklara doğru geçer.
Yapraktaki stomalar gaz alışverişi ve terlemeyi sağlayan gözeneklerdir. Stomalar;
- İki hücreden oluşur ve epidermis hücrelerinden farklılaşır.
— Hücrelerin birbirlerine bakan yüzlerinin çeperleri kalın dışa bakan çeperleri incedir.
— Kloroplastı olduğu için fotosentez yapar, nişasta depolar.
— Gaz alış verişi ve terlemeyi sağlar.
— Kurak bölge bitkilerinde yaprakların ait yüzeyine, sulak bölge bitkilerinde yaprakların üst yüzeyinde ve ılıman bölgelerde ise yaprağın her iki yüzünde bulunur.
— Stoma epidermisle aynı sırada (ılıman), içeri girmiş (kurak) veya dışarı çıkmış (sulak) olabilir.
— Kökte, su bitkilerinde ve odunsu gövdelerde stoma yoktur.
— Açılıp kapanabilir.
Stomanın Açılması
Yaprak epidermisinde bulunan stoma hücreleri kloroplast taşır.
Fotosentez yapar. Suyun turgor basıncı ile açılıp kapanır.
Gündüz fotosentez artarken CO2 miktarı azalır.
Hücrede PH yükselir.
Nişasta Glikoz fosfata dönüşür.
Kofuldaki Potasyum(mineraller) sitoplâzmaya boşaltılır.
Osmotik basınç artar.
Suda çözünen Glikoz fosfat yoğunluğunu azaltmak için stoma hücreleri Komşu hücrelerden su alır. Stoma hücreleri su aldıkları için
Turgor basıncı artar. Stoma açılır.
Stomanın kapanması:
Gece ise Fotosentez olmadığından CO2 yoğunluğu artar.
PH azalır
Glikoz fosfat Nişastaya dönüşür.
Potasyum(Mineraller) sitoplâzmadan kofullara geçerek, kofulda depolanır. Osmotik basınç azalır.
Nişasta suda çözünmediği için stoma hücreleri su kaybeder ve turgor basınç azalır. Stoma kapanır.
Topraktaki su miktarı yetersiz olursa stomalar kapanır. Yüksek sıcaklıklarda gündüz stomalar kapanır.
Genelde gündüz acık gece kapalıdır.
Gündüz fotosentez için oksijeni atmosfere verir karbondioksit alır. Terlemeyle suyu buharlaştırır.
Gece ise solunum olayı için oksijen alır karbondioksit verir.
B-ORGANİK MADDE TAŞINMASI
Yapraklarda fotosentez ile üretilen organik besinler glikoz, aminoasit yukarıdan aşağıya doğru, köklerde oluşan amino asitler aşağıdan yukarıya soymuk boruları ile taşınırlar.
Soymuk boru (floem) hücreleri; Canlıdır ve maddeler sitoplâzmadan geçer.
— Taşıma çift yönlüdür, fakat taşıma hızı yavaştır.
- Glikoz, amino asit, vitamin v.s. taşır.
Organik maddelerin taşınması sıvı basınçlarının farklı olması ve difüzyon kurallarına göre olur. Basınç-akış teorisi denir.
Fotosentezle besin sentezlenen hücreler kaynak hücre(Yaparak) organik besinlerin depolandığı hücreler havuz hücre(Meyve, Kök)adını alır
Kaynak hücreden floeme glikoz akışı olduğunda floemde glikoz yoğunluğu artığı için komşu hücrelerden floeme su geçişi artar.
Floemde artan turgor basıncı sıvı basıncını artırır.
Floeme kaynak hücren glikoz geçişi durur.
Sıvı basıncı floem öz suyunu aşağı doğru hareket eder.
Glikoz floemden havuz hücrelere aktif taşıma ile iletilir.
Floemde glikoz yoğunluğu azalır, su yoğunluğu artar.
Floemde ki fazla su osmozla ksileme verilir.
Su tekrar ksilemle yukarı taşınır.
DEĞERLENDİRME SORULARI. II.
S.1.Odunsu bitkilerin Yaprak, kök, gövde kısımlarında ortak olan aşağıdakilerden hangisidir.
a.Taşıma
b.Boşaltım
c.Epidermis
d.Fotosentez
e.Terleme
S.2.Yaprağın yapısında bulunanlardan hangisi cansızdır.
I.Palizat parankiması
II. Floem dokusu
III. Ksilem dokusu
IV. Kütikula
a.I-II b.II-III c.II-IV d.III-IV e.I-IV
S.3.Bitkilerde taşıma sistemi ile ilgili hangi ifade yanlıştır.
a.Odun boruları su ve mineralleri taşır.
b.Floem besin maddelerini taşır.
c.İletim demetleri kambiyum taşır.
d.Floem kambiyumun iç tarafında bulunur.
e.Ksilem hücreleri ölü hücrelerdir.
S.4.Bitkiler atmosferle gözenek,lentisel ve hidotat yapıları ile irtibatı sağlar.Bu bigiye dayanarak hangi ifade yanlıştır.
Gözenekler yapraklarda bulunur.
b.Lentisel gövdede bulunur.
c.Hidotatlar yaprak kenarlarında su damlatırlar.
d.Gözenek ve lentisellerde gaz alış verişi ve terleme olur.
e.Lentiseller epidermis dokusunda bulunur.
S.5.Aşağıdaki yapılardan hangisi epidermisin farklılaşması ile oluşmuş yapı değildir.
a.Tüyle b-Stoma c-Kütikula d-Kovucuk e.Diken
S.6.Hangi durumda stomalar kesin kapalıdır.
a.Stoma hücreleri su alıp şişince
b.Stoma hücreleri su kaybedince
c.Stoma hücreleri fotosentez yaptığında.
d.Stoma hücrelerinde potasyum yoğunluğu artınca
e.Stoma hücreleri içinde karbondioksit yoğunluğu azalınca
S.7.Su ve minerallerin taşınmasında hangi olay etkili değildir.
a.Kök basıncı
b.Kılcallık olayı
c.Yapraklarda terleme
d.Kambiyum dokunun floemi yenilemesi
e.İtme ve çekme kuvveti
S.8.Odunsu ve Otsu bitkilerde hangi yapı desteklik görevi yapmaz.
a.Parankima hücreleri
b.Kollenkima hücreleri
c.Sklerankima hücreleri
d.Hücrelerdeki turgor basıncı
e.Odun boruları
S.9.Stomaların açılması sırasında aşağıdaki olayların sıralaması nasıl olur.
I.Turgor basıncı
II. Işık şiddetinin artarak fotosentezin hızlanması.
III. Glikoz fosfat yoğunluğunun artması
a.I-II-III b.III-II-I c-II-I-III d.II-III-I e-III-I-II
S.10.Bitkilerde madde taşımasının çift yönlü olduğu ve yavaş olduğu doku hangisidir.
a-floem b-ksilem c-Kambiyum d.Epidermis e-Kütikula
CEVAP.1.C 2.c 3.d 4.e 5.d 6.b 7.d 8.a 9.d10.a
KLASİK SORULAR.
1-Epidermis dokunun farklılaşması ile oluşan yapıları yazın.
2-Kambiyum dokunun görevini yazın.
3-Ksilem dokunun görevlerini yazın.
4-Yaprağın görevlerini yazın.
6-Kökün görevlerini yazın.
7.Meristem dokunun görevlerini yazın.
8-Bitkilerde fotosentez hangi doku hücrelerinde olur.
9.Bitkilerde desteklik sağlayan yapıları yazın.
10Salgı dokunun salgıladığı salgıları ve görevlerini yazın.
11.Bitkilerde koruyucu doku yapılarından kütikulanın görevlerini yazın.
12.Odunsu bitkilerde mantar kambiyumun(kabuk) görevlerini yazın.
13.Stomaların açılmasında etkili olan faktörleri yazın.
14.Stomaların kapanmasında etkii lolan faktörleri yazın .
15.Stomanın görevlerini yazın.
16.Bitkilerde suyun taşınmasında etkili olan kuvvetleri=etkenleri yazın.
17.Doku nedir tanımlayın
18.Bitkilerde hücreleri bölünme yeteneğini kaybetmiş dokuların adlarını yazın.
19-Bitkilerde enine büymeyi sağlayan dokuyu yaızn.
20-biktilerde boyuna büyümeyias ğlayan dokuyu yazı9n.
21-Kökü nkısımlarından kaliptranın ögrevlerini yazın.
BİTKİLERDE BESLENME
Günümüzde pahalıda olsa özel hazırlanmış besin çözeltilerinde tarımsal üretim yapılmakta. Besin çözeltileri su ve suda erimiş mineralleri içerir.
Bitkiler toprakla etkileşim içindedir. Büyümeleri ve gelişmeleri için gerekli su ve suda çözünmüş mineralleri topraktan alırlar.
Toprak; Yeterli minerale sahip olmalı
Gaz ve su hareketine uygun olmalı.
Yeterli mikroorganizmaya sahip olmalılar.
Bitki köklerinin gelişimine uygun olmalı.
Mineraller toprakta inorganik iyon olarak bulunur. Toprakta bulunan mikroorganizmalar mineralleri bitkilerin almalarını ve ayrıca toprağı havalandırmayı sağlarlar.
Bitki büyümesi için fotosentezle yapılan besinlere su ve minerallere ihtiyaç duyarlar.
Mineraller organik madde sentezi için, DNA, RNA, Aminoasit sentezi için gereklidir.
Organik madde sentezi için karbondioksit gaz halinde atmosferden alınır.
BİTKİLRDE BESİN TUZLARININ ÖNEMİ:
Bitkilerin büyüme ve gelişmeleri için fazla miktarda ihtiyaç duyduğu N,K,Mg, P,S,Silisyum makro elementler olarak isimlendirilir.
Bitkilerin büyüme gelişmeleri için çok az miktarda ihtiyaç duyulan Cl, Fe, Bor, Mn, Na, Zn, Cu, Ni, Molibden mikro elementlerdir.
Elementlerin Görevleri;
1-Enzimlerin yapısına katılarak enzimlerin aktifleşmesini sağlar(Kofaktör)
2-Bitki hücrelerinin Osmotik basıncını düzenlerler.
3.Minerallerin eksikliğinde metabolizma bozulur.
4.Minarelerin uygun değer(optimum) düzeyde olmaları durumu bitki büyümesi için ideal ortamdır.
5.Büyüme gelişmeyi sağlarlar
AZOT: Yönetici moleküller, ATP ve protein yapısında(Aminoasit) bulunur. Eksikliğinde yapraklar sararır. Gelişme durur.
POTASYUM: Hücre içi Osmotik basıncı düzenler. Bazı enzimleri aktif hale getirir. Potasyum içermeyen toprakta bitki normal gelişmez. Yapraklar sararır.
MAĞNEZYUM: Hücre solunum enzimlerinin aktifleşmesi, Fotosentez enzimlerinin aktifleşmesi(ETS ve Fosforilasyon için),Klorofil sentezi için gereklidir. Eksikliğinde protein sentezi durur. Yapraklar solar ve erken dökülür.
KLOR: Hücre bölünmesi ve fotosentez olayları için gereklidir. Eksikliğinde yapraklar kurur.
DEMİR: Klorofil yapısına katılır. ETS enzimleri(sitokrom)için ve Fotosentezde ferrodoksin enzimi için gerekli.
ÇİNKO: Klorofil sentezinde ve Kofaktör olarak birçok enzimim aktifleşmesi için gereklidir. Eksikliğinde yapraklarda şekil bozukluğu olur.
Bitkiler için gerekli elementlerden ortamda en az bulunan sınırlayıcı etkiye sahip olup diğer elementlerin fazla olmaları etkili değildir, bu duruma Minimum yasası denir.
Bitkilerin büyüme ve gelişmeleri için ihtiyaç duyduğu element ve mineralleri yapay veya doğal olarak hazırlanmış maddeye gübre denir.
Toprak tahlil ve analizlerini yaparak ekim yapılacak bitkinin ihtiyaç duyacağı gübreleri vermek gerekir.
Bazı bitkiler topraktan besin almak için nodül veya mikoriza gibi özel yapılar oluşturur.
Baklagillerin köklerinde kök hücreleri ile bakteriler ortak yaşam sürdürürler. Bakteriler kök hücrelerine girerek nodülleri(şişkinlikleri) oluşturur. Bakteriler azotu bağlayarak aminoasit protein sentezine azotun katılımını sağlarlar.
Bitkilerin canlı köklerinde mantarların ortak yaşamına mikoriza adı verilir. Mantarlar su ve mineralleri miselyumları ile bitki kök hücrelerine saplarken, bitkilerde mantarlara besin sağlar.
BİTKİLERDE BÜYÜME VE HAREKET
Yukarıda görülen şekilde Sinekkapan(Dionea muscipula) bitkisi
Böcekleri sindirir. Yapraklarındaki tüyler yaprağa konan böcekler tarafından uyarıldığında yaprak hücreleri turgor basıncı ile kapanır. Kapanan yaprak tüyleri ve salgıladıkları enzimler sindirilen böcek sıvılarını emerek beslenir.
Bitkiler bir yere bağlanarak yaşar. Ancak çevresel uyarılar cevap olarak beslenir, büyür, gelişir ve yönelim gibi tepkiler verir.
BİTKİ BÜYÜMESİNDE ROL OYNAYAN FAKTÖRLER
Döllenmiş yumurta=zigot bölünerek, farklılaşarak, doku ve organları oluşturur. Genler tarafından kontrol edilen bu olaylarda çevresel faktörlerde etkilidir.Bitki büyümesinde A-Çevresel faktörler B-Hormonlar
A-ÇEVRESEL FAKTÖRLER
1-sıcaklık 2-ışık 3-su 4-toprak 5-gazlar 6-yerçekimi
1-SICAKLIK
Bitkiler hayatlarını devam ettirmek için belli bir sıcaklığa ihtiyaç vardır. Düşük ve yüksek sıcaklık bitki türlerin büyüme ve gelişmesinde, tabiat da dağılımında etkilidir.
Fotosentez ve solunum olayları ve metabolizma için uygun sıcaklık değerleri gerekir.
Bitkiler minimum ile maksimum sıcaklık arasında yaşarlar.
Bitkiler metabolizmalarını yavaşlatarak bu değerler arasında yaşar. Bu değerlerin ortası uygun değer değerdir (uygu değer).
Kışın hava ısındığında bitki su kaybeder, kökleri olduğu toprak don olduğunda, su karşılanamaz bitki ölür(Fizyolojik kuraklık)
2-IŞIK
Bitkiler fotosentez olayı ile ışık enerjisini kimyasal bağ enerjisine dönüştürür.
Fotosentezle besin ve oksijen üretilir.
Enerji kaynağı güneştir.
Bitkiler yeşil renk maddesi klorofili kullanarak güneş ışığını(ışık enerjisini) organik besine(kimyasal enerjiye) dönüştürür.
Besin ve Oksijen üretilir. Üretilen besin ve oksijen canlılar tarafından kullanılır.
Fotosentez olayında ışığın kalitesi, şiddeti, süresi önemlidir. Bir bölgeye belli sürede gelen ışık, ışığın geliş acısı önemledir.
Fotosentez mor ve kırmızı ötesi renkteki ışıkta hızlı olurken yeşil renkteki ışıkta yavaş olur.
Işık orman alanlarında bitki florasının farklı olmasına sebep olur. Işık alan bölgelerde taç yaprakları geniş olurken ışık almayan bölgelerde iğne yapraklılar(karayosunu, eğreltiotları) yetişir.
3-SU
Bitkilerin büyüme ve gelişmesi için belli miktarda su ve neme ihtiyaç var.
Bitkiye destek sağlayan turgor basıncı için suya ihtiyaç var.
Hücreler arası madde taşınması için suya ihtiyaç var.
Fotosentez için suya ihtiyaç var.
Isı değişimlerine karşı bitkinin korunması için suya ihtiyaç var
4-TOPRAK
Toprağın %45 mineral(Ca, Mg, P,N),%5 Organik madde(Bitki ve hayvan atıkları),%25 hava,%25 su(Ermiş tuz içerir).Canlılar toprakla etkileşim içindedir. Cansız olan toprakta mikroorganizmalar yaşar. Yukarıda oranları belirtilen iyi topraktır. Örnek toprak solucanları toprağı kalsiyum karbonatça zenginleştirir. Bitkilerin gelişmesi için önemlidir.
Toprağın asitliği veya bazlığını PH belirler. Kültür bitkiler için PH 6,7 ile 7 arası uygundur.
Toprakta Ca azaldıkça asitlik artar. Asitli topraklar kireçlenerek asitliği azaltılır.
Ca, Na, Cl, Mg mineralleri toprağı asitliğini belirler.
Bu mineraller sülfat, bikarbonat, karbonat tuzlarına dönüştükçe asitlik artar. Toprağın yapısı bozulurlar.
Bu tuzlar artıkça bitkiler topraktan su alamaz. Buna fizyolojik kuraklık denir.
5-ATMOSFERDEKİ GAZLAR:
Atmosferde bulunan N,O2,CO2,SO2 ve su buharı oranları belirli aralıklarda olmalı. Bitki büyümesi ve gelişmesi için bu önemlidir. Bu oranların değişimi büyüme ve gelişmeyi olumsuz etkiler.
Atmosferde SO2 ve hidrojen sülfür gaz artışı yaprakların sararmasına ve bitkilerin kurumasına neden olur(asit yağmuru)
6-YERÇEKİMİ
Bitkide büyüme ve gelişmede etkili olan oksin giberellin gibi hormonların dağılımını etkiler. Kökün torağa gövdenin yukarı yönelerek büyümesi, nde etkilidir.
B-BİTKİSEL HORMONLAR
Bitkilerde belli bir hücre grubu ( Kök, gövde, meyve, genç yapraklarda meristem hücreleri) tarafından üretilip salgılanan, başka yapı ve organlara taşınarak düzenleme görevi yapan organik moleküllerle denir.
Miktarları çok az olmasına rağmen etkinlikleri fazladır.
Bitki hormonları, bitkinin büyümesini, gelişmesini, farklılaşmasını ve yaraların tamirini sağlayan, Hücre bölünmesindeÇiçek ve meyve oluşumunda,Yaprak dökümü,Meyve olgunlaşması,Tropizma hareketlerinde etkili organik moleküllerdir..
OKSİNLER: Bitkilerde sürgün uçları, genç yapraklar gelişmekte olan meyve ve tohumlarda (büyüme bölgelerinde)üretilir.
Bitkilerde, meristem dokunun büyümesi, hücre bölünmesinin hızlandırılması, ksilem damarlarının genişlemesini ve meyve ile çiçekteki eşey organlarının gelişmesini hızlandırır(meyve çiçek oluşumunu sağlar).Çiçek açmada etkili.
Bitkide köklerin aşağı doğru filizlerin yukarı doğru büyümesini sağlar.
Doku kültürüyle bitki yetiştirilmesinde kullanılır.Kök gelişimini sağlar(Saçaklanma)
Bitkinin rüzgâra dayanıklılığını sağlamak için ikincil ksilem grubunun gelişmesini ve bitkinin kalınlığı artarak rüzgâra karşı dayanıklılığı artar.
Bitkinin ışığa yönelmesini sağlar.
Uç meristeminde ışık almayan bölgede oksin miktarı artar meristem doku büyür bitki ışığa doğru eğilir(yönelir).
Eğer ışık almayan bölgeye mika konursa oksin birikmez büyüme olmaz.
Etileninin salgılanmasında başlatır
GİBERELİNLER: Kök genç yapraklar ve bitkilerde embriyolarda salgılanır.
Hücre bölünmesini uyarır ve hızlandırır.
Gövdenin ve yaprakların uzamasında etkilidir.(fazla salgılanırsa gövde uzar, salgılanmazsa gövde kısa kalır.).
Floem hücrelerinin farklılaşmasını uyarır. Hücrelerin su alımını kolaylaştırır. Tohumun çimlenmesinde etkili.
Bitkilerde çiçeklenmede ve salkımları seyreltmede çekirdeksiz meyve üretiminde kullanılır.
Yaprak dökümünü geciktirir. Meyve oluşumunu ve tomurcuk gelişimini hızlandırır.
SİTOKİNİNLER: Kökte sentezlenir. Bitkinin diğer bölgelerine dağılır.
Ergin bitkide, büyümeyi ve tohum oluşumunu denetler.
Hücre bölünmesi ve farklılaşması oksin lerle sitokininlerin etkileşmesi ile olur.
Bitkide kök ve filiz gelişimini kontrol eder.
Ağaçlarda oluşan yaralarda kabuk teşekkülünde görev olur.
Tohumun çimlenmesini başlatır. Tomurcuk ve çiçek gelişmişi sağlar.
Bitkinin yaşlanmasını geciktirir.
ETİLEN: Gaz halinde bulunur. Oksinin miktarı etilenin salgılanmasını kontrol eder. Oksin miktarı artınca etilen oluşur. Etilen miktarı artınca oksin oluşumu başlar.
Meyvenin olgunlaşmasını sağlar.
Bitkinin kuraklık su baskını mekanik basınç enfeksiyon gibi streslere karşı üretilen hormondur.
Bitkinin ömrünü tamamlaması için faaliyetleri başlatır. Yaprak dökümünü sağlar.
Etilen ham meyvelerin olgunlaşmasını sağlar. Etilen meyvelerde şekerlerin oluşumunu sağlar(nişastanın ve asitlerden) Hücre duvarındaki pektini yıkarak meyvenin yumuşamasını sağlar. Meyve saklanan depolar havalandırılarak etilen birikimi önlenir. Meyvelerin daha fazla yumuşamadan kalması sağlanır.
ABSİSİK ASİT: Bitkilerdeki stres hormonuda denir.
Bitkinin olumsuz cevre şartlarına cevap vermesini sağlar.
Bitkide hücre bölünmesini ve büyümeyi yavaşlatır.
Kış şartlarında geçici uyku haline girmesini sağlar.
Stomaların kapatma hücrelerinde biriktiğinde Stomaların kapanmasını sağlar. Su kaybını önler.
Kuraklık fazla olduğunda Stomaların kapalı kalmasını sağlayarak su kaybını önler. Absisik asit tomurcuk kını oluşturarak olumsuz şartlardan yaprakları tomurcuğu korur. Tohumu korur.
Absisik asit miktarı arttığında yaprak dökülür.
Absisik asit azaldığında giberellin miktarı artar çimlenme ve bölünme başlar. Uykudan uyanma başlar
BİTKİLERDE GÖRÜLEN HAREKETLER
Bitkiler toprağa bağlı Yaşarlar. Çevreden gelen uyarılara cevap verirler.
Bu cevap iki şekilde olur.
A-Tropizma
B-Nasti
A-TROPİZMA HAREKETLERİ
DURUM DEĞİŞTİRME(YÖNELİM)
Bitkilerde, Hareket uyarana doğru veya uyarandan uzaklaşma şeklinde olur. Bu hareketlerin meydana gelmesinde büyüme hormonlarının düzensiz dağılımı etkilidir. Oksin hormonu uç meristeminde eşit dağılım göstermediğinde oluşur. Uyarana bağlı olarak değişir.
Fototroppizma Işığa yönelme. Oksin ışık almayan bölgede birikir büyüme bu bölgede fazla olur. Ağırlık artışından büyümenin az olduğu(Işık alan bölgeye) eğilme olur. Foto tropizma: gösterir.
Ayçiçeği bitkisinin güneşe yönelmesi.
Jeotropizma: Bitkinin yer çekimi etkisinde gösterdiği hareket. Kök pozitif, gövde negatif Tropizma
Kemotropizma Bazı gazlar, Kimyasal maddeler, bitkinin yönelmesine neden olur. Bitki köklerinin aşırı tuzlu bölgeden aksi yönde hareketi.
Haptotropizma: Dokunmaya bağlı hareket. Sürünücü, sarınılçı bitkiler dokunduğu yöne hareket eder
NASTİ HAREKETİUyartının yönüne bağlı olmaksızın yapılan hareketlere Nasti hareketi denir.
Foto nasti: Çiçeklerin ortamdaki ışık şiddetine bağlı olarak açılıp kapanması. Akşamsefası bitkileri aydınlıkta kapanır karanlıkta açılır. Fasulye yaprakları gündüz kalkık gece eğik durumdadır.
Termonasti: Ortamdaki ısıya bağlı hareketlerdir. Çiçeklerin ısı değişimlerine bağlı açılıp kapanması. Büyümenin ısı değişimlerine göre hızlı ve yavaş olması. Lale 5–10 derecede çiçek açmaz.15–20 derecede acar.
Tipmonasti: Turgor basıncı değişimlerine bağlı hareketler. Küstüm otundaki değişimler.
Sismonasti: Sarsıntı karşısında yaprakların düşmesi(küstüm otunda).Son iki hareket de Büyüme hormonları ve turgor basıncı etkilidir. Küstüm otu sarsıntıda yaprakları kapanır. Bazı bitkiler dokununca tohumlarını fırlatır.
FOTOPERİYODİZM
Bitki büyümesi ve gelişmesi gün uzunluğuna bağlı ise fotoperiyodizm olarak adlandırılır. Bitkilerin gelişim gösterdikleri evreye fotoperiyot denir.
Bitkilerin büyümesi, gelişmesi, çiçeklenmesi, yaprak dökmesi, dünya üzerindeki dağılımında etkilidir.
Bitkileri 3 grupta incelenir.
1-Uzun gün bitkileri:12–14 saat ışığa ihtiyaç duyan bitkilerdir. arpa, buğday, ıspanak v.b
2-Kısa gün bitkileri: Işığa az ihtiyaç duyan bitkiler. Patates, sütleğeni, kazayağı, tütün v.b.
3-Nötr bitkiler: Gün uzunluğundan etkilenmeyen bitkiler. Pamuk, ayçiçeği kültür bitkileri
DEĞERLENDİRME SORULARI. II.A
S.1.Bitkilerde uyarana doğru veya uzaklaşma şeklinde görülen ve hormonların düzensiz dağılımının sebep olduğu harekete ne denir.
a.tropizma
b.nasti
c.sitokinin
d.etilen
e.nodül
S.2.Suyun taşınmasın da hangisi etkili değil ?
a.kılcallık
b.kök basıncı
c.terleme
d.fotosentez
e.itme çekme kuvveti
S.3Bitki büyümesi ve gelişmesinde rol oynayan çevresel faktörlerden olmayan hangisidir?
a-sıcaklık
b-ışık
c-ısı
d-genetik
e-su
S.4-Fotosentez olayının en yavaş(en az) olduğu ışık hangisidir?
a-Beyaz ışık
b-Mor ışık
c-Kırmızı ışık
d-Mavi ışık
e-Yeşil ışık
S.5.Bitkilerin en fazla ihtiyaç duyduğu amino asit,protein,ATP yapısına katılan eksikliğinde bitki gelişiminin durduğu mineral hangisidir?
a.demir
b.magnezyum
c.azot
d.sodyum
e.klor
S.6.Bitkilerde yeterli büyüme ve gelişmenin sağlanması için bitki beslenmesinde gerekli olan elementleri içeren doğal ve ya yapay maddelere ne denir?
a-tropizma
b-gübre
c-mineral
d-element
e-nasti
S.7.I-termonasti
II-sismonasti
III-fotonasti
Yukarıdaki ifadelerle aşağıdaki ifadelerle doğru eşleştirmeyi yapınız.
a.lale yaprakları 15–30 derece arasında açar…………………..
b.akşam sefası bitkisi gündüz çiçek açar gece kapanır……………
c.küstüm otuna dokunulduğunda yaprakları kapanır………………
S.8.Bitki büyümesinde rol oynayan faktör hangisidir?
a.etilen
b.yerçekimi
c.ayçiçeği
d.pamuk
e.gübre
S.9.Canlı bitki kökleri ile mantar lifleri arasında ki mutualist birlikteliğe ne denir?
a-nasti
b-mikoriza
c-nodül
d-tropizma
e.fotoperiyodizm
S.10.Bitki büyümesi ve gelişmesini hızlandırmayan hormon hangisidir?
a-Oksin
b-Sitokinin
c-Giberelin
d-Etilen
e-Hiçbiri
S.11.Bitkilerde ışığa yönelmeyi sağlayan ve mitoz bölünmeyi hızlandıran hormon hangisidir?
a-Oksin
b-Sitokinin
c-Giberelin
d-Etilen
e-Hiçbiri
S.12.Aşağıdaki Hormonlardan hangisi bitkilerde stres hormonudur?
a-Oksin
b-Sitokinin
c-Giberelin
d-Etilen
e-Hiçbiri
S.13.Üzüm salkımını seyreltmek ve çekirdeksiz meyve yetiştirilmesinde kullanılan hormon hangisidir?
a-Oksin
b-Sitokinin
c-Giberelin
d-Etilen
e-Absisik asit
S.14.Aşağıdakilerden hangisi kısa gün Bitkisidir?
a-Soya fasulyesi
b-Pamuk
c-Arpa
d-Çavdar
e-Ayçiçeği
CEVAP:1-A 2-D 3-D 4-E 5-C 6-B 7-A.I,B.III,C.II 8-A 9-B 10-D 11-A 12-D 13-C 14-A
DEĞERLENDİRME SORULARI. II.B
B-Doğru ifadelerin başına D yanlış iadelerin başına Y yazın
1…(..)Yapraklarda fotosentez ve terleme sırasında tüketilen su,yaprak hücrelerinde ozmotik basıncın artmasına ve su çekme kuvveti oluşmasına sebep olur.
2…(..)Floemde organik besin taşınmasında fotosentez yapan hücrelere kaynak,besin depo eden hücrelere havuz hücreler denir.
3..(..)bitkilerde uyarana bağlı olmayan serbest hareketin meydana gelmesinde turgor basıncı etkilidir.
4..(..)Bitkilerde uyaranın yönüne bağlı hareketin meydana gelmesinde bitkilerin meristem doku hücrelerinde üretilen hormonlar etkidir.
5…(..)Odunu bitkilerde gövdeyi dış etkilerden koruyan gövdenin ış kısmında bulunan kabuk floem ve peridermisten oluşur.
6..(..)Elverişsiz cevre şartlarına ve iç değişimlere karşı gövdeyi örterek koruyan mantar kambiyuımu ve mantar dokudur(peridermis
7..(..)Etilen hormonu bitki gelişiminde hızlandırıcı etkiye sahip hormondur.
8..(..)Bitkilerde büyüme ve gelişme; hücre bölünmesi, farklılaşması ile sağlanır.
9..(..)Toprağın yapısı,PH’ın içerdiği mineral ve tuzlar bitki gelişiminde etkilidir.
10.Sıcaklığın optimum değerin üzerine çıkması(35 derece üzeri) bitki gelişimini hızlandırır.
BİTKİLERDE ÜREME
Canlılar türlerinin devamlılığını üreme ile sağlarlar.
Bitkilerde tohum eşeyli üremeyi sağlar. Çiçekli bitkiler karada yaşayan bitkilerin çoğunu oluşturur. Çiçeği olup ta tohum oluşturmayan bitki eşeyli üreyemez.
Açık tohumlu bitkilerde meyve yaprakarın üzerinde açıkta bulunur.
Meyve yaprağına karpel denir.
Çamların çiçekleri kozalaklardır.
Erkek ve dişi kozalak aynı bitkidedir..
Tozlaşma rüzgâr yardımıyla olur.
Çiçek tozu(polen) fazla oluşur.
İlkbaharda tohum çimlenerek yeni bitki oluşur. Acık tohumlu bitkiler çok çeneklidir. Kozalak meyvedir. Tohum kozalak üzerindedir. Embriyo 2n kromozomlu endosperm ise n kromozomludur. Çimlenme ile çenekler toprak altında kalır. Tohum iki yılda çimlenir.
Erkek kozalak-----mayoz bölünme---sperm(n)
Dişi kozalak---mayoz bölünme---yumurta(n)
Sperm+yumurta------Embriyo—olgun tohum---çimlenir----genç fide----çam bitkisi
Kapalı tohumlu bitkilerin üreme organı çiçektir.
Erkek ve dişi organı bulunduran çiçek tam çiçektir.(erselik çiçek)Üreme organlarından biri olmaysan çiçek eksik çiçek adını alır.
Dişi organı olana dişi çiçek, erkek organı olana ise erkek çiçek denir.
Dişi ve erkek çiçekler aynı bitkide olabildiği gibi farklı bitkilerde de bulunabilir.
Çiçek üreme organlarını taşır ve korur.
ÇİÇEĞİN YAPISI: Dıştan içe doğru şu kısımlardan oluşmuştur.
1.Çanak yaprak. Çiçeğin dışında bulunan yeşil renkli yapraklardır. Çiçek konca Çiçek tablasına çiçeği korur. Dalda iken çiçeğin içindeki yapıları korur.
2.Taç yapraklar: Çiçeğin ikinci halkasını oluşturan çeşitli renklerdeki yapraklardır. Renkli olması nedeniyle tozlaşma için insan ve böcekleri çiçeğe çeker.
3Erkek organ(stamen)Erkek organ bir başçık(anter),ile bunu taşıyan sap(Flament) de oluşmuştur. Erkek organların toplamına anteridyum denir. Çift çenekli bitkilerde iki halka üzerine dizilmiştir. Tek çenekli bitkilerde 3 veya 3 katları şeklinde dizili
Başçık, teka denilen iki parçadan oluşur. Tekalarda iki keseden oluşur. Bu keseler içinde polen keseleri var.
Polen keselerinde, polen ana hücreleri bulunur.
Polen ana hücreleri önce mayoz sonra mitoz bölünme geçirerek polenleri oluşturur.
İki çekirdekli polenlerden Küçük çekirdek(Genaratif ) tekrar mitoz bölünür. Biri yumurtayı döller embriyoyu, diğeri kutup hücrelerini döller endospermi oluşturur.
Büyük çekirdek(Vejatatif çekirdek) ise çimlenme borusunu oluşturur. Küçük çekirdek bu borudan yumurtalığa iner.
Polenler keselerde olgunlaşır. Keseler patlar serbest hale gelir.
Polen ana hücre---mayoz bölünme---mitoz bölünme—iki çekirdekli polen hücre(Genaratif-küçük, Vejatatif-büyük)
Flament ise başçığı çiçek tabanına bağlayan iletim demetlerinden meydana gelmiş başçığı yukarıda tutarak tozlaşmasına yardımcı olan yapıdır.
4.Dişi organ(pistil):Yaprağın değişimi ile oluşmuş yapılardır. Dişi organı oluşturan yapılar. Gelişerek meyveyi oluşturur. Testiye benzer.3 kısımdan oluşur.
Tepecik(stigma);Dişicik borusu üzerinde girintili çıkıntılı ve nemli yapıdaki yerdir. Polenlerin tutunmasını ve çimlenmesi için ortam oluşturur.
Dişicik Borusu(stilus);Yumurtalığın tepeciğe kadar uzanan boyun kısmıdır. Polen tüpünün geceçeği özel yapıya sahiptir
Yumurtalık(Ovaryum);Dişi organın şişkin kısmıdır. Buraya yumurtalık denir.
Yaprağın kıvrılmasıyla oluşur. İleride tohum haline dönüşecek tohum taslakları bulunur. Tohum taslakları küçük bir sapla(göbek bağı) yumurtalığa bağlıdır.
Tohum taslaklarının yumurtalıktaki duruşları farklıdır. Özel bir madde nusellus ile doludur.
Birinci ve ikinci örtü ile örtülmüştür.Örtülerin oluşturduğu açıklığa mikropil denir.
Tohum taslağının ortasında embriyo kesesi ve içinde tohum ana hücreleri bulunur.
Tohum ana hücreleri mayoz bölünme geçirir.Oluşan 4 hücre birine katılır .Bu hücrede 3 mitoz bölünme geçirerek 1 yumurta 2 kutup 3 antipot 2 sinergit hücre oluşur.
Tohum ana hücre—mayoz bölünme ile 4 hücre oluşur—3 kaybolur(diğerine katılır)—3. mitoz Bölünme ile l.yumurta hücresi 2.kutup hücresi(endospermi oluşturur) diğer sinergit ve anti pot hücreler çekirdek olarak ta isimlendirilir. Bunlar endosperm olarak görev yaparlar.
Yumurta n+(Genaratif )polen n -----Zigot. Embriyo(2n)
Kutup hücresi n+(Genaratif)polen n----Endosperm(besi doku) 3n
TOZLAŞMA: Erkek organların polen keselerinde oluşan polenlerin dişi organ tepesin taşınması olayıdır. Bu iki şekilde olur.1.kendi kendine; Aynı çiçekte aynı zamanda oluşan polenin dişi organın tepesine(stigmaya) geçer. Dişi ve erkek organ aynı seviyededir.
2.Yabancı tozlaşma(başkasıyla tozlaşma);Aynı çiçeğin aynı türleri arasında olur. Polen; insan. Böcek, su, rüzgâr, hayvanlar gibi aracılarla başka çiçeğin dişi organın tepesine taşınmasıdır.
Polen pürtüklü dış yüzeye sahip. Dişi organın tepeciğinde (stigma) poleni tutan özel salgılar salgılanır. Polenin vejatatif çekirdeği, çimlenmeyi sağlar. Dişicik borusu oluşur. Polenin Genaratif çekirdeği bu tüpe girer. Genaratif çekirdek mi toz bölünme geçirir. Oluşan çekirdeklerden biri yumurtayı dölleyerek zigot(embriyo) oluşur. Diğeri ise iki kutup çekirdeğini döller. Endo sperm(besi doku ) oluşur. Bu olaya DÖLLENME denir. Embriyo kesesinde bulunan siner git ve anti pot çekirdekler ise döllenmez. Besin olarak görev yaparlar.
BİTKİLERDE DÖLLENME
Polenin vejatatif çekirdeği dişi organ tepeciğinden tohum taslaklarına uzanan dişicik borusunu oluştururken Genaratif çekirdek mitoz bölünür oluşan iki çekirdek(sperm) yumurta ve polar çekirdeklerle tohum taslaklarında birleşir.
Sperm(n)+Yumurta(n)= Zigot(2n)
Sperm(n)+Polar hücre(2n)=Endospem
Döllenmeden sonra
Zigot==========Embriyo
Triploit hücre===Endospermi
Tohum Taslağından==Tohum
Yumurtalık zarından==Meyve
Oluşur. Tohum Kabuğu Hücre çeperi, süberin, lignin gibi maddelerle kalınlaşıp sertleşebilir. Tohum hayvanlardan tarafından kolay sindirilemez.
TOHUM: Her embriyo kesesi bir tohum oluşturur. Döllenmeyle, mitoz bölünme başlar. Zigot embriyoyu oluşturur. Triploit hücreler endosperm oluşturur. Embriyoda; embriyonik kök, embriyonik gövde(gövdecik) ve çenekler bulunur. Yumurtalığın zarlarından oluşan tohum kabuğu bu yapıları çevreleyerek korur. Bu yapı tohumdur. Tohumda çenekler tek ise monokotil, çenekler çift ise dikotil bitkiler denir. Tohum kabuğu tohumun sindirilmesini önler. Olumsuz çevre şartlarında tohumu korur. Bu tohumun hayvanlar tarafından yayılmasını sağlayan adaptasyondur. Embriyonik kök ise kökü oluşturur. Embriyonik gövde ise gövde, dal ve yaprakları oluşturur. Çenekler ise yapraklar oluşana kadar besin sağlar.(fotosentez yapana kadar)
Tohum yapısında bulunan;
Kabuk: Tohumu korur ve sindirilmesini güçleştirir.
Kökçük(Embiryonik kök): Kökü oluşturur.
Gövdecik(Embiryonik gövde): Sürgün ve yaprakları oluşturur.
Çenekler: Kotiledon da denir. Çimlene sırasında besin sağlar.
MEYVE: Döllenmeden sonra yumurtalık farklılaşarak meyveyi oluşturur.
Basit meyve: Tek yumurtalıktan oluşur. Kaysı
Gerçek meyve: Çiçeğin yumurtalık kısmının etlenmesi ile oluşur. Erik. Kaysı
Bileşik meyve: Birkaç yumurtalıktan oluşur. Çilek
Yalancı meyve: Yumurtalığa çiçeğin herhangi bir kısmının katılmasıyla oluşur. İncir.
Çoklu meyve: Birden fazla yumurtalığın birleşmesi ile oluşur. Ahududu. İncir.
Etli Meyveler: Fazla tohum bulunduran meyvelerdir.
Kuru meyveler. Meyve kabuğu sert ve kurudur. Buğday. Ayçiçeği.
Kara bitkilerinin adaptasyonları şunlardır.
1.Diploit evre baskın(uzun),haploit evre kısadır.
2.Mayoz bölünme ile oluşan gametler hemen döllenmez.
3.Polen tozlaşma ile taşınır.
4.Embriyoyu tohum korur.
5.Tohumun yayılmasını sağlayan meyve oluşmuştur.
6.Çiçekler renkli ve kokuludur. Tozlaşma için.
7.Çiçek yaprağın farklılaşması ile oluşur.
8.Dişi organ ve yapraklar meyveyi oluşturur.
BİTKİLERE ÇİMLENME
Eşeyli Üreme görülen bitkilerde gelişme tohum içinde başlar ve tohumun çimlenmesi ile devam eder.
Çimlenme, tohumda bulunan embriyonun uygun şartlarda tohum kabuğunu çatlatarak dışarı çıkması ve yeni bitki oluşması olayına denir.
Tohum uygun şartlar oluşuncaya kadar uyku halindedir. Metabolizma çok yavaştır. Bazı tohumlar birkaç gün uyku halinde iken birkaç yıl uyku halinde olanlar vardır. Tohum kabuğu tohumu mekanik etkilerden, sindirilmekten, kurumaktan ve uygunsuz çevre şartlarından korur.
Endospem hücrelerinde nişasta, protein, yağ ve benzeri maddeler depo edilir.
Su alan tohumda enzimler aktif hale gelir Endospem ve çenekler besin ihtiyacını karşılar ve çimlenme başlar. Embiryonik kök gelişerek kökü, Embiryonik gövde gelişerek gövde ve dal yaprakları oluşturur. Çenekler bazı itkilerde tek bazılarında çift dir. Bazen toprak üstüne çıkarken bazen toprak üstüne çıkmaz.
ÇİMLENMEYE ETKİ EDEN FAKTÖRLER
1.Uygun sıcaklık:25–30 derece uygun ısı ortamıdır.
2.Su: Yeterli nem
3.Yeterli oksijen
DEĞERLENDİRME SORULARI. III.A
S.1-Acık tohumlu bitkilerde üreme organı……………….dır.Kapalı tohumlu bitkilere ise üreme organı………………..dır.
S.2.Polen hücresindeki küçük çekirdeğe………………………Büyük olan çekirdeğe ise………………………..denir.
S.3.Erkek organı olup,dişi organı olmayan çiçeklere………..çiçek Dişi organı olup,erkek organı olmayan çiçeklere……….çiçek denir.
S.4.Çiçek dıştan içe doğru şu kısımlardan oluşur……………….,………………………,………………………..,………………….
S.5.Bitkilere Dişi organ şu kısımlardan oluşur…………..,…………..,…………….
S.6.Bitkilere büyümede rol oynayan çevresel faktörler ………,………..,……………,……………………… Bunlardır.
S.7.Bitkilerde Uyarana bağlı harekete ………………………denir.
S.8.Bitkinin ışık kaynağına doğrudan yönelmesi olayına …………..denir.
S.9.Enzimlerin faaliyetinde görev alan ve hücrelerin ozmotik basıncını düzenlemede rol alan besin………………..dır.
S.10.Gövde ve yaprak uzamasını sağlayan hücre bölünmesini hızlandıran ve çiçeklenmeyi teşvik eden hormon……………….dır
S.11-Tohum;tohum kabuğu……………,Endospem ve ……………., adı verilen yapılardan oluşur
S.12.Tohumun çimlenmesi için
1………………………2…………………….3……………………………..gerekli
Boş yerlere yazılacak uygun kelimeler.
Fototropizma, Tropizma, Mineral, Işık, Sıcaklık, Su, Toprak, Pistil, Dişiçik borusu, Tohum taslakları, Taç yaprak, Embriyo,çenek,Çanak yaprak, Erkek organ, Dişi organ, Dişi çiçek, Erkek çiçek, Vejatatif, Genaratif, Kozalak, çiçek, nasti,,fotonasti,Oksijen
DEĞERLENDİRME SORULARI III.B
S.1.I-Polen kesesi
II-Polen
III-Mikrospor
IV-Tozlaşma
V-Tohum taslağı
Yukarıdaki yapılardan hangileri çiçeğin dişi organında bulunan yapıdır.
a.I-II
b-I-II-III
c.V
d-IV
e.I-V
S.2.Çiçekli bitkilerde tohum döllenme sonucu oluşur. Aşağıdaki yapılardan hangisi tohum oluşumundan önceki yapıdır.
a-Çenek
b-Embiryo
c-Endosperm
d-Embiryo
e-Zigot
S.3.I-Gamet oluşumu
II-Polenin çimlenmesi
III-Tohum
Yukarıdaki yapılardan hangisi mayoz bölünme sonunda meydana gelir.
a-I b II c-III d-I,II e-I-II-III
S.4. I-Stomanın açılması
II-Glikoz yoğunluğunun artması
III-Turgor basıncının artması
Fotosentez olayı sonunda yukarıdakilerden hangileri olur.
a-I b-I-II c-I-II-III d-I-III e-II-III
S.5.Bitkilerde üreme ile ilgili aşağıdaki üreme olaylarında oluşan yapılar eşleştirilmiştir. Hangi yapı üreme olayı sonucu oluşmaz.
a-Polen ana hücresi---Mikrospor
b-Polen keseleri---Polen ana hücresi
c-Mikrospor—Genaratif çekirdek
d—Yumurta ana hücresi---Polar çekirdek
e-Mikrospor---Vejatatif çekirdek
S.6.Kendi kendini dölleyen bir bitkinin çiçeğinde Genaratif çekirdekte işaretli bir kromozom aşağıdaki yapılardan hangisinde bulunur.
I-Zigot
II-Endosperm
III-Sinergit çekirdek
a.I b.I,II c,I,II,III d II,III e.I,III
S.7.Aşağıdaki olaylardan hangisi kapalı tohumlu bir bitkinin eşeyli üremesi sırasında olmaz.
a.Tozlaşma
b-Embriyonun ve endospermin oluşması
c-Mikrospor dan Genaratif ve vejatatif çekirdeğin oluşması
d-Sporların çimlenerek ana bitkiyi oluşturması
e-Yumurta hücresinin tohum taslaklarında oluşması
S.8.Aşağıdaki olaylardan hangisi Embiryo kesesinde gerçekleşmez.
a-Antipot çekirdeğin oluşması
b-Sinergit çekirdeğin oluşması
c-Yumurta oluşumu
d-Genaratif çekirdek oluşumu
e-Polar çekirdek oluşumu
S.9.Aşağıda Bitkilerde üreme olayları sonucu oluşan yapılar gösterilmiş. Hangisi mitoz bölünme sonunda oluşmaz.
a-Vejatatif çekirdek ---polen tüpü
b-Genaratif çekirdek—Sperm hücresi
c-Triploit çekirdek—Endosperm
d-Zigot—Embiryo
e-Polar çekirdek—Triploit çekirdek
S.10.2n=48 olan çiçekli bir bitkide aşağıdaki yapılarda bulunan hücrelerin kromozom sayısı en az olan hangisidir?
a-Yumurta hücresi
b-endosperm hücresi
c-polar çekirdek
d-embriyonik kök hücresi
e-tohum kabuğu hücresi
S.11.Tohumun çimlenmesi için gerekli olanlar hangisinde tam doğru verilmiştir.
a-su-oksijen-sıcaklık
b-karbondioksit-toprak-su
c-toprak-su-ısı
d-sıcaklık-toprak-karbondioksit
e-karbondioksit-oksijen-toprak
S.12.Tohum çimlenirken hangi olay gerçekleşmez.
a-ağırlığında azalma olur
b-Oksijen tüketimi artar
c-Doku ve organ oluşumu artar
d-Besinler sindirilir.
e-Karbondioksit tüketimi artar
Cevap.1-C 2-A 3-A 4.C 5.B 6.B 7.D 8.D 9.E 10.A 11.A 12.E
