BIOLOJİ-BİLİM - BESLENME VE SİNDİRİM SİSTEMİ
   
UZMAN BİYOLOJİ ÖĞRETMENİ SELAHATTİN ARAS TARAFINDAN HAZIRLANAN BİYOLOJİ ALEMİNE HOŞGELDİNİZ
  HAKKIMDA
  ANA SAYFA
  BİYOLOJİ.9.(YENİ SİSTEM)
  BİYOLOJİ-10
  BİYOLOJİ.11.(YENİ SİSTEM)
  BİYOLOJİ-12
  => BESLENME VE SİNDİRİM SİSTEMİ
  => GAZ ALIŞ VERİŞİ=SOLUNUM SİSTEMLERİ
  => DOLAŞIM VE VÜCUT SAVUNMASI
  => HAYVANLARDA BOŞALTIM
  => HAYVANLARDA HAREKET VE DESTEK SİSTEMLERİ
  => DENETİM VE DÜZENLEME
  => DUYU ORGANLARI
  => ENDOKRİN SİSTEM
  => DAVRANIŞ
  => HAYATIN BAŞLANGICI EVRİM
  DERS ANLATIM VİDEOLARI
  yazılı soru-cevapları
  ONLİNE BİYOLOJİ TEST
  BİYOLOJİ SÖZLÜĞÜ
  ÖSS BİYOLOJİ İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR
  SİGARA VE ZARARLARI
  DÜNYA AIDS GÜNÜ
  İLETİŞİM
  YILLIK PLAN VE ZÜMRE TOPLANTILARI

BESLENME VE SİNDİRİM
Canlılık olaylarının devamı için
1.Enerji
2.Onarım ve yapı
3.Düzenleyici
Görevleri için besin gereklidir.
Besinler canlının yapısında, büyüme ve gelişmesinde canlılık faaliyetlerinde ve enerji ihtiyacını karşılamak için kullanılır.
Besinler 3 grupta incelenir.
1.Enerji kaynağı olarak kullanılan besinler. Karbonhidratlardır. Yağlar yedek enerji kaynağı. Proteinler en son enerji kaynağıdır.
2.Onarım ve yapı malzemesi olarak kullanılanlar. Protein ve yağlar
3.Düzenleyici olarak kullanılanlar. Enzimler, proteinler, vitamin ve hormonlar. Nükleik asitler.
Besinlerin canlı vücuduna alınmasına beslenme denir.
Örnek, suda yaşayan Anakonda yılanı avını sıkıca sararak boğar ve sonra yutar. Zehirli değildir.
Sindirim. Besinlerin yapı taşlarına parçalanarak hücre tarafından kullanılacak hale getirilmesi olayıdır.
Alınan besinlerden
Karbonhidratlar glikoza,
Yağlar yağa asiti ve gliserole
Proteinler aminoasitlere ayrıştırılır.
Sindirim sistemi besinlerin alınıp sindirilmesi ve emilmesi sindirim atıklarının dışarı atılmasını sağlar.
Sindirim iki şekilde olur.
1.Mekanik sindirim     
2.Kimyasal sindirim
1.Mekanik Sindirim(Fiziksel sindirim):Besinlerin fiziksel olarak çiğneme, öğütme, kasılma gibi yöntemlerle parçalanmasıdır. Ağızda dişlerle çiğnenerek, Midede kasılma ile Karaciğerde safra tuzları ile yağlar fiziksel olarak sindirilir.
2.Kimyasal sindirim: Besinlerin su ve enzimlerle yapı birimlerine ayrıştırılmasıdır.(su ile parçalamaya hidroliz denir)Hidrolizde su ve enzimler kullanılır.
Kimyasal sindirim canlılarda iki farklı şekilde görülür.
1.Hücre içi sindirim
2.Hücre dışı sindirim
1.Hücre içi sindirim: Amip, Öglena, Sünger ve Sölenterelerde Besinler hücre zarının içe doğru kıvrılarak oluşturduğu besin kofulu ile içeri alınan besinler(Endositoz) Lizozomlar ile birleşerek Lizozom enzimleri tarafından kimyasal sindirime uğrar. Atık maddeler hücre zarı ile dışarı atılır(Ekzositoz)
2:Hücre dışı sindirim: Saprofit(çürükçül)beslenen canlılar, Salyangoz, Denizkestanesi, Bazı Omurgasız ve Omurgalılarda Hücre dışarı salgıladığı enzimlerle besinleri hücre dışında sindirir. Sindirilmiş besinler hücre zarından geçerek hücre içine alınır.
 Hücre dışı sindirim daha avantajlıdır. Büyük moleküller parçalanarak hücre içine alınır.
 
OMURGASIZLARDA SİNDİRİM
Sünger, Sölenter, Yassı solucan ve bazı omurgasızlarda sindirim sisteminde ağız ve anüs görevi yapan tek açıklık vardır.
 Hidranın ağız(ağız ve anüs görevi yapar) denen yapı etrafında Tentakül denen yapılar var hareketli bu yapıların iç kısmında yakıcı hücreler bulunur(bu hücrelere kindosit denir).Suyu hareket ettiren tentaküller ağız ile içeri alınan su ile avlarını yakıcı hücrelerle etkisiz hale getirerek içeri alır. Sindirim boşluğuna(Gastro-vasküler=birinci karın boşluğu) gelen besinler bu boşluğa bakan hücrelerin enzim salgıları ile kimyasal sindirime uğratılarak hücre içine alınır. Atıklar su ile aynı açıklıktan tentaküllerin yardımı ile sağlanan hareketle dışarı atılır.
 
Sölenterelerde ağızla başlayıp anüsle sonlanan sindirim boşluğu vardır.
Toprak Solucanlarında Ağızla başlayıp Yutak-Yemek borusu-Kursak ve taşlık-Bağırsak Anüs ile sonlanan sindirim borusu vardır.
Ağızla alınan besin yutak ve yemek borusundan kursak denen yapıya gelir ve burada depolanır. Kursaktan taşlık denen yapıya geçer fiziksel olarak burada sindirilir.
Buradan bağırsağa gelir. Bağırsakta salgılanan enzimlerle kimyasal sindirime uğrar ve yapı taşlarına ayrılan besinler emilerek ilgili yerlere taşınır.
Sindirilmeyen atıklar anüs yolu ile dışarı atılır.
Böceklerde ağız yapısı beslenme şekline göre özelleşmiştir. Kesici, Çiğneyici; Delici, Emici, v.b ağız tipleri vardır.
Ağızla başlayan sindirim borusu ön, orta ve son bağırsak olarak üç bölümdür.
Ön bağırsakta yemek borusu ve kursak bulunur.
Orta bağırsakta Mide ve sindirim bezleri bulunur.
Burada kimyasal sindirim ve emilim olur.
Son bağırsakta ise sindirilmeyen atıklar anüs ile dışarı atılır.
 
OMURGALILARDA SİNDİRİM
Sindirim borusu ağız ile başlar yutak yemek borusu- Mide- İnce bağırsak- Kalın bağırsak ve Anüsle sonlanır.
Ağızda bulunan Tükürük bezleri ile Karaciğer öd salgıları ve Pankreas enzim salgıları genel olarak omurgalılarda bulunur ve benzerdirler.
Omurgalılarda ağız, çene, diş, mide, ince bağırsaklar kalın bağırsak anüs gibi yapılar benzerlik gösterir. Çok küçük farklılıklar vardır.
 Omurgalıların çoğunda Üreme açıklığı ile boşaltım açıklığı kloak denen yapıyla dışarı açılır.
Memelilerde ise boşaltım ve sindirim sisteminin son açıklığı ile üreme sistemi açıklığı ayrıdır.
Kuşlarda sindirim borusu ağız ile başlar yutak-yemek borusu kursak-mide-taşlık-ince bağırsak-kalın bağırsak-kör bağırsak-kloak ve anüsle son bulur.
Kuşların ağzı gaga şeklini almış. Diş bulunmaz. Gaga beslenme şekline ve besin kaynağına göre özelleşmiştir.
Ağız ile alınan besinler yutaktan yemek borusu ile kursak’a gelir burada depolanır. Fiziksel sindirime uğrarken besinler yumuşatılır.       Bu fiziksel sindirim ve besinlerin yumuşatılması mide de devam eder. Mide öz suyu salgıları ile kimyasal sindirim başlar. Mide den taşlığa gecen besinler mekanik(fiziksel sindirime ) uğrar.
Öğütülmüş olarak ince bağırsağa gelen besinler Karaciğer öd salgıları ile yağların kimyasal sindirimi tamamlanır.
Pankreas salgıları ile karbonhidrat ve proteinlerin kimyasal sindirimi tamamlanır.
Sindirilen besinler emilerek dolaşım sistemi ile ilgili yerlere taşınır. Sindirilemeyen besin ve sindirim atıkları kalın bağırsaktan kloak ve anüs yolunu takip ederek dışarı atılır.
Memelilerde beslenme şekline göre ağız ve mide farklı yapıdadır.
Etle beslenen memelilerde Ağızda çene yapısı kuvvetli, kesici dişler uzun ve sivri, köpek dişleri gelişmiş,azı dişleri parçalamaya uygun gelişmiştir.
Otla beslenen memelilerde ise ağız ve çene yapısı ot koparmaya uygun köpek dişi yok, azı dişleri gelişmiş ve öğütücü görevini yapar. Alt çenede bulunan kesici ve köpek dişleri ot koparmaya uygun hale gelmiş, kesici dişler koparma azı dişleri öğütme görevi yapar.
Hem ot ile hem et ile beslenen memelilerde; insan,(maymun, ayı gibi canlılarda) kesici ve köpek dişi koparma, azı dişi öğütme görevi yapar.
Memelilerde mide yapısı beslenme şekline göre farklılık gösterir.
Geviş getiren hayvanlarda mide 4 bölümdür.
İşkembe ve börkenek besinlerin geçici olarak depo edildiği yerdir. Burada mayalanan besinler mikroorganizmanın enzim salgıları ile selüloz sindirilir.
Besinler tekrar ağza gelir hayvan geviş getirerek fiziksel sindirimi azı dişleri ile tamamlar. Yumuşatılmış ve fiziksel sindirimi tamamlanan besinler kırkbayır ve şirdene gider.
Kırkbayırda su geri emilir.
Şirdende kırkbayırdan gelen besinler kimyasal sindirime uğrarlar ve ince bağırsağa geçer.
İnce bağırsakta Karaciğer salgısı öd sıvısı ve Pankreas salgıları enzimlerle yağlar karbonhidratlar ve proteinler sindirilir.
Sindirilen besinler emilerek kan ve lenf yolu ile ilgili yerlere taşınır.
At, eşek, katır, tavşanda mide tek bölümdür.(geviş getirme yoktur)Selüloz sindirimi kör bağırsakta mikroorganizma salgıları ile olur.(saprofit bakteriler)
İnce bağırsak uzunluğu otla beslenen ayvanlarda daha uzundur. Çünkü bitki(selüloz) sindirimi daha zordur.
İnsan Maymun türlerinde mide tek bölüm olup selüloz sindirimi olmaz.
İNSANDA SİNDİRİM
 Sindirim sistemi alınan besinleri vücut hücrelerinin kullanabileceği hale getiren sitemdir.
 

AĞIZ
İnsanda sindirim sistemi ağız ile başlar anüs ile sonlanır. Bu sindirim kanalı ağız-yutak-yemek borusu-mide-ince bağırsak-kalın bağırsak ve anüsle sonlanır.
Tükrük bezleri, Karaciğer salgıları(öd salgısı),Pankreas salgıları sindirme yardımcı yapılardır.
Ağızda bulunan çene ve dişler, dil, Tükrük bezleri, damak sindirimde görev alır. Fiziksel ve kimyasal sindirim burada başlar.
Dil tat alma organı görevini yapar, besinleri karıştırır, yutağa doğru itilmelerini sağlar, konuşmada görev alır.
Dişler besinlerin parçalanıp öğütülmesini sağlar. Alt ve üst çenede 32 diş bulunur.6-7 yaşına kadar çıkan dişler(süt dişleri) yerini bu yaşlarda asıl dişlere bırakır. Önde kesici dişler onun yanında köpek dişi arkada ise azı dişleri bulunur. Kesici ve köpek dişi koparma, azı dişleri öğütme görevi yapar.
Dişin görünen kısmına taç, Çene içine gömülü kısmına kök, çeneye bağlandığı diş etlerinin olduğu kısma boyun denir.
Diş dıştan içe doğru 3 kısımdır. Dışta mine tabakası sert kısım. Ortada dentin tabakası yumuşak kısım. İçte öz bölge(PULPA) sinir ve kan damarlarının bulunduğu kısımdan oluşur.
 Ağızda bulunan Tükrük bezleri salgıları su ve iyonları, mineralleri ve amilaz grubu enzimleri taşır. Bakterilere karşı antiseptik özelliği var. Diş çürümelerini önler. Ağızda bulunan Tükrük bezleri besinleri ıslatır yumuşatır ve karbonhidratların kimyasal sindirimini başlatır. Ağzın nemli kalmasını sağlar. Ağıdaki Tükrük salgılarının PH değeri 7 civarıdır.
Tükrük bezleri dilaltı çene altı ve kulak altında bulunur. Günlük 1000-1500ml salgı salgılar. Salgısı mukus ve enzimlerden oluşur.
Mukus; su, Na, Ca, bazı iyonlar, glikoproteinlerden oluşur.
Amilaz grubu enzimler ptiyalin enzimleri karbonhidratların disakkaritlere kadar sindirilmesini başlatır.(kimyasal sindirimi başlatır).Tükrük PH değeri yükseldiğinde Ca ile P çökelir(diş taşları oluşur),sindirim sistemi hastalıkları olur, ağızda bakteri enfeksiyonları artar. PH değeri normale iner. Bazı hastalıklar PH değerini değiştirir, bu diş çürümesine neden olur. Ph değerini değiştiren hormonlardaki düzensizlik, reflu hastalığı, ağızda bakteri artışı, ağı içi yaralar.
YUTAK
Ağız ile yemek borusu arasında Ağız boşluğu Burun boşluğu Yemek borusu Soluk borusu Östaki borusu un kesiştiği yerdir.
Ağızda lokma haline gelen besinin yemek borusuna iletimini sağlar. Yutkunma sırasında gırtlak kapağı(epiglatis)nefes borusunun ağzını kapatır. Lokmanın yemek borusuna geçişini sağlar.
YEMEK BORUSU
Yutak ile mide arasında 25cm boyunda 23cm çapında üç tabakadan oluşan yapıdır.
Dışta bağ doku
Ortada düz kaslar kasılıp gevşemeyi sağlayarak yukarıdan aşağı kasılma=peristaltik hareketi sağlar. Bu lokmanın yutaktan mideye gitmesini kolaylaştırır.
İç tabaka epitelyum hücreleri ile kaplı mukus salgılayarak lokmanın kayarak hareketini kolaylaştırır.
Görevi:
Yutkunma ile kendisine gelen besinleri peristaltik hareketleri ile düzenli aralıklarla mideye iletmek.
 Mekanik sindirim: Yoktur.
Kimyasal sindirim:
Ağızda başlayan nişasta sindirimi devam eder.
Organın yapısında enzim içeren salgılar üretilmez.
Emilim: Gerçekleşmez.
MİDE
Karın boşluğunun sol üst kısmında kaburga altında bulunur. Besinlerin geçici olarak depo edildiği yerdir. Mekanik ve kimyasal sindirimin olduğu yerdir. Yemek borusuna mide ağzı ile (kardinal) ile bağlı. İnce bağırsağa ise Mide kapısı (Pilör)ile bağlı. Pilör besinlerin mideden ince bağırsak başlangıcı olan 12 parmak bağırsağına kontrollü geçtiği yerdir.
Mide zarı içte mukus ve sindirim enzimleri salgılayan epitelyum doku hücreleri bulunur.
Orta tabakada ise enine boyun dizili düz kaslar bulunur. Bu kaslar kasılıp gevşeme ile fiziksel sindirimi yapar.
Dış tabaka ise bağ dokudan oluşur. Midenin bulunduğu karın boşluğu periton denen zarla örtülüdür.
 Midenin çalışması vagus siniri, gastrin hormonu kontrolü ile olur.
Ağızda besinler çiğnenirken mide hücreleri vagus siniri ile uyarılır.
Uyarılan midenin mukus tabakasındaki epitelyum Hücreleri gastrit hormonu salgılar. Bu hormon etkisi ile mukus salgısı ve HCl salgısı artar. Mide PH=1,5 ile 2 arasıdır.
İnsanda pepsin ojen süt çocuklarda renin aktif hale gelir. Pepsin ojen pepsine renin ise aktif lap enzimi haline gelerek proteinlerin kimyasal sindirimi başlar.
Aynı zamanda düz kasların kasılıp gevşemesi ile fiziksel sindirimde olur. Midede sindirimi başlatılan besinler bulamaç haline getirilir.
Bu besinlere kimüs denir. Kimüs mideden Pilör kapısı ile 12 parmak bağırsağına geçer.
Not: Midenin Kardia bölgesinde yemek borusu ile ve pilor bölgesinde 12 parmak barsağı ile halkasal kaslardan oluşmuş sifinkter denen kapılar taşır bunlar mide içeriğinin kontrollü şekilde yemek borusundan mideye ve mideden 12 parmak barsağına iletilmesini sağlar.
D)Salgıları ve Görevleri:
a)İç salgı:
Gastrit: Mide dış salgısını uyarır.
b)Dış salgılar:
  • Pepsin: Proteinleri sindirmek
  • Lap: Süt proteinlerini kazein (Peynirleştirmek) haline dönüştürmek.
  • Mukus:
    • Sindirim yüzeyini nemli ve kaygan tutmak
    • HCL ve enzimlerin etkisinden dokuları korumak
  • HCL: *Pepsinojeni pepsin haline getirmek.
    • Bazı mineralleri redükleyerek emilebilir hale getirmek.
    • Besinlerle gelen mikropları öldürmek.
    • Proteinlerin sindirimi için asidik ortam oluşturmak.
  • Amilaz ve lipaz :mide ortamında etkisizdirler.
c)Mide salgılarının kontrolü:
1-Sinirsel:
  • a)Besin görme
  • b)Mide gerilmesi
  • c)Stres
2-Hormonal:
  • Gastrin (Artırıcı etkiye sahip mideden salgılanır.)
  • Enterogastron: (Azaltıcı etkiye sahip, incebağırsaklardan salgılanır.)
  • Midede sadece proteinlerin sindirimi olur: Amilaz ve lipaz üretilmesine karşın asidik ortam olduğu için etkisizdirler.
  • Midede karbonhidratların ve yağların sindirimi ortamın asidik olmasından dolayı gerçekleşmez.
 
 
İNCE BAĞIRSAK
Mide ile kalın bağırsak arasında 3cm çapında 7-8 metre boyunda midenin yapısının devamı niteliğindedir. En dışta bağ doku, ortada düz kaslarla donatılmış kasılmayı sağlayan orta tabaka içte ise mukus salgısı yapan epitelyum hücreleri ile kaplı iç tabaka bulunur.
Mukus tabakası hem salgılama hemde emilim görevi yapar. İnce bağırsağın mideden ilk giriş kısmına 12 parmak bağırsağı denir(deodenom).Orta bölgesine boş bağırsak(jelenom),son kısmına ise kıvrımlı bölüm(ileum) denir.
 İnce bağırsağın iç yüzeyinde yüzey artışını sağlayarak emilim sağlar. Emilim yüzey artışı sağlayan bu yapılar villüs ve mikrovillüs dene epitelyum hücresi farklılaşması ile oluşan yapılardır. Villüslerde bol miktarda kılcal kan damarı ve lenf kılcal damarları bulunur.
 12 Parmak bağırsağına gelen kimüs uyarısı ile sekretin kolesistokinin uyarısı ile pankreas bikarbonat salgılar. PH 7,8 civarında sabit tutulur. Karaciğer safra üretir ve salgılar. Kolesistokinin karaciğerde safranın kanala boşalmasını sağlar. Ayrıca pankreas enzimlerinin salgılanmasını sağlar.
Enterogastrin hormonu ise alcık durumunda mide salgılarını azaltıcı etkisi vardır.
Pankreas bezi salgıları sekretin ve kolesistokinin uyarcı etkisi ile 12 parmak bağırsağına salgılanır.
İnce bağırsakta bulunan sindirim enzimleri erepsin,maltaz,laktaz, ve sükraz dır.
İnce bağırsak peristaltik hareketle sindirilmeyen besin atıklarını kalın bağırsağa doğru bağırsak iç yüzeyinin kayganlığı yardımı ile kalın bağırsağa iletir.
 KALIN BAĞIRSAK
İnce bağırsakla anüs arasında 4-6cm kalınlığında 1-1,5metre boyunda olup kalın bağırsak başlangıcına kör bağırsak veya apandis denir. Parmak şeklinde bu çıkıntının iltihaplanmasına apandisit adı verilir. Kalın bağırsak girişinde bulunan kapak kalın bağırsağa giren atıkların geri dönüşünü önler. Kalın bağırsaklar ince bağırsağı sarar ve anüsle dışarı açılır. Kalın bağırsakta iç yüzeyi artıran villüs yapılar yoktur. Enzim salgılayan hücreler yok. Kimyasal sindirim olmaz. Sindirim atıkları içindeki su ve minareler kalın bağırsakta geri emilir. Burada depolanan sindirim atıkları simbiyoz bakteriler K ve B grubu vitaminleri sentezler ve bu vitaminler emilerek kana karışır. Kalın bağırsağın peristaltik harekeler ile sindirim atıkları anüs ile dışarı atılır.
SİNDİRİME YARDIMCI ORGANLAR=KARACİĞER VE PANKREAS BEZİ
KARACİĞER
Karın boşluğunun sağ tarafında midenin üzerinde bulunan 2kgr.ağırlığında sağ ve sol lop olarak iki parçadan oluşmuş organımızdır. Sağ lop alt kısmında safra kesesi bulunur. Karaciğer hücreleri tarafından salgılanan safra(öd) safra kesesinde depolanır.
12 parmak bağırsağına mideden kimus geldiğinde kolesistokin hormonu salgılanır. Bu hormon salgıları ile safra kesesi uyarılır safra salgıları 12 parmak bağırsağına safra kanalının açıldığı koleodak kanalına boşaltılır.
Safra içeriği su, safra tuzları, kolesterol, yağ asitleri ve bilürübin dir. Safra salgıları enzim taşımaz.
Safra salgıları yağları fiziksel olarak parçalar. Pankreas salgısı enzimlerin etkisi artar(substrat yüzeyi arttığı için).
Safra salgısı yağda eriyen A.D.K.E vitaminlerinin emilmesini kolaylaştırır.
Safra salgısının antiseptik özelliği vardır.
PANKREAS
 Mide ile 12 parmak bağırsağı arasında, karın boşluğunda yer alan 70-80gram yaprak şeklinde organımızdır. İki farklı salgısı var.
1-Hormon salgıları İnsulin ve Glukagon hormonu ile kan şekerinin dengede kalmasını sağlar.(hormon salgıları kana salgılanır)
2-Enzim salgıları. Sindirim enzimi salgılarını virsung kanalı ile 12 parmak bağırsağındaki water kabarcığına salgılar(boşaltır).
Pankreas bezi salgıları sekretin ve kolesistokin hormonu ile vagus siniri kontrolünde çalışır.
Pankreas bezi salgılarına pankreas özsuyuda denir. Bu öz su içinde su ile bikarbonat iyonları, bazı iyonlar sindirim enzimleri bulunur. Sindirim enzimleri; amilaz, tripsinojen, kimotripsinojen, lipaz, DNA’ az, RNA’ az enzimleridir. Öz su PH 8,5’dur.
KARBONHİDRATLARIN SİNDİRİMİ
Ağızda Tükrük salgısı ile karbonhidratların sindirimi başlar. Burada amilaz grubu enzimlerle sadece nişasta sindirimi başlar.
Nişasta+(-H2O)+amilaz ------------>Dekstrin + Maltoz
Glikojen++(-H2O)+amilaz------à Dekstrin   +maltoz
İnce bağırsaklarda Pankreas salgıları amilaz etkisi ile disakkaritlere glikoz’a parçalanır.
Sakkaroz+su        -----------àGlikoz+Früktoz(Sukraz enzimi)
Maltoz+su            ---------à   Glikoz+Glikoz(Maltaz)
Laktoz+Su           ---------à     Glikoz+Galaktoz(Laktaz)
Genel=Dekstrin+su------ànGlikoz(dentrinaz grubu enzimler)
PROTEİNLERİN SİNDİRİMİ
 Proteinlerin kimyasal sindirimi midede başlar; ince bağırsaklarda tamamlanır. Yutulan besin mideye geldiğinde, bazı mide hücreleri gastrin hormon salgılar. Bu hormon mide bezlerinden pepsinojen üretilmesini sağlar. Süt emen çocuklarda lap(kazein) enzimi üretilir.Her iki enzim HCl ile aktif hale gelir. Bu enzimler proteinlerin daha küçük birimlere (peptonlara) parçalanmasını sağlar.
Pepsinojen+HCl-----àPepsin
                    Protein--------------àPolipeptit(kısa zincirler)
Süt+Lap enzimi----àKazein+su--------àPolipeptit(kısa zincir)
Midede kimüs haline gelen besinler 12 parmak bağırsağına geçince mukus bezleri enterokinaz enzimi salgılar. Enterokinaz tripsinojeni aktifleştirir ve tripsin haline getirir. Tripsin pankreas bezleri salgısı olan kemotripsinojeni aktif hale getirir kemotriripsin oluşur.
Kimüs--à12 parmak Bağırsağı-àEnterokinaz
                              Tripsinojen--------------à Tripsin
                                       Kemotripsinojen--------àKemotripsin
                                             Protein((kısa zincir)------------àAminoasit
 
YAĞLARIN SİNDİRİMİ
Yağların sindirimi ince bağırsakta başar ve biter, 12 Parmak bağırsağına boşaltılan karaciğerin öd salgısı yağların fiziksel sindirimini sağlar. Safra tuzlarının ve pankreastan salgılanan lipaz enziminin etkisiyle yağlar yağ asidi ve gliserole ayrılır.
Yağ molekülü+su+lipaz+Öd salgısı-------àGliserol+3yağasiti
 
 
SİNDİRİM SİSTEMİNDE EMİLİM
Glikoz, aminoasit, su, vitamin, mineraller ince bağırsak yüzeyinde bulunan villüsler ile mikrovillüler’de bulunan kılcal kan damarları ile emilerek kapı toplardamar aracılığı ile karaciğere taşınır. Kapı toplardamarında besin yoğunluğu karaciğerden çıkan toplardamarlardakinden daha fazladır.
Karaciğer besinlerin vücut hücrelerinin kullanımı için işlendiği fabrikadır. Kandaki glikoz, mineral ve iyon dengesinin sağlanmasında görev alır.
Yağ asidi ve Gliserol ince bağırsak yüzeyinde bulunan villüs ve mikrovillüsler ile epitel hücrelerine alınarak triglisere (tekrar yağ) dönüşür. Trigliser etrafı protein tarafından çevrilerek silomikan denen küçük tanecikler oluşur. Oluşan yağ tanecikleri lenf kılcal damarları ile peke sarnıcına(karın bölgesinde toplanan lenf damarları) gelir buradan göğüs kanalı ve kalın lenf damarları ile sol köprücük altı toplardamarları ile kalbin sağ kulakçığına taşınarak dolaşıma katılır.
 Not: Aktif taşıma ile emilenlerin emilim hızları oldukça fazladır.
Not: Bazı maddelerin emilim kuralları
  • Ca nın emiliminde Parathormon ve vit-D etkendir.
  • Fe aktif taşıma ile emilirler.
  • Vit-C Fe emilimini kolaylaştırır.
  • Suda eriyen vitaminler(B-C) yağda eriyen vitaminlere (A-D-E-K) oranla daha hızlı emilirler.
  • A-D-E-K vitaminlerin emilimi yağların emilimine bağlıdır.
  • Na iyonları aktif taşıma ile emilirler ve su pasif olarak bu iyonları takip eder.
KALIN BAĞIRSAKTA su ve mineral ile bakterilerin ürettiği K ve B grubu vitaminler emilerek kana karışır.
Sindirim Sistemi Sağlığı için
1.Düzenli ve zamanında yemek yemeliyiz.
2.Dengeli beslenme alışkanlığımız olmalı.
3.Sigara alkol kullanmamalı.
4.Kişisel temizlik çok önemli.
5.Yemek öncesi sonrası el yıkanmalı diş fırçalanmalı. Tuvalet çıkışı eller sabunla yıkanmalı.
6.Stres den uzak yemek yemeli. Çiğneyerek aralıklı su içerek yavaş yemeliyiz.
7.Yemekten sonra yürüyüş yapmalıyız
 
 
    DEĞERLENDİRME SORULARI.
      S.1.Aşağıdaki besinlerden hangisi asitli ortamda sindirilir.
      a.Yağ b.Karbonhidrat c.Protein d.Vitamin e.Selüloz
      S.2.Besinlerden I.Karbonhidratlar
                                  II. Yağlar
                                  III. Proteinler
      Hangilerinin salgıları sadece pankreastan salgılanan enzimlerle olur.
      a.I b.II   c.III d.I-II e.II-III
      S.3.Aşağıdaki enzimlerden hangisi insanın sindirim sistemindeki bezler tarafından salgılanmaz?
      a.selüloz b.Maltaz c.Sakkaraz d.Lap   e.Pityalin
       S.4. Süt---------Lap enzimi--------- I +Su
      Süt çocuklarında I nolu yere ne yazılmalı?
      a.Aminoasit b.Protein c.Gliko z d.Nişasta e. Kazein
      S.5.Pankreas salgılarından hangileri kana salgılanır?
      a.Lipaz b.Tripsin c.Eripsin d.Glukagon e.Amilaz
      S.6.Aşağıda verilenlerden hangisi proteinlerin sindiriminde aktif görev alır?
      a.HCl------------------Pepsinojen
      b.Pepsin------------Tripsin
      c.Pepsinojen------Tripsinojen
      d.Gastrin-------------Sekretin
      e.Sekretin-----------Tripsin
       S.7.Dekstrinle nişasta arasındaki ilişki, peptonla aşağıdakilerden hangisi arsında vardır?
      a.Yağ b.Protein c.Selüloz d.Vitamin   e.Glikojen
      S.8.Aşağıdaki hayvanların hangisinde besinlerin alınması ve artık maddelerin atılması aynı açıklıktan olur?
      a.Eklem bacaklılar
      b.Toprak solucanı
      c.Hidra
      d.Balık
      e.Kurbağa
       S.9.Protein,yağ,nişasta ve glikojen gibi besinlerin sindirilmesi sonucu oluşan ürünlerin ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
      a.Kılcal damarlarla emilmesi.
      b.Lenf kılcalları ile emilmesi.
      c.Emilme hızlarının aynı olması.
      d.Enerjiye dönüştürülebilmesi.
      e.Azot atomu taşımaları.
      S.10. Maltoz+Su-----------Maltaz------    I   + Glikoz
                Sükroz +Su--------Sükraz------    II   + Glikoz
                Laktoz + Su -------Laktaz-------- III   + Galaktoz
      Yukarıdaki I ve II - III nolu yerlere gelebilecek maddeler hangilerinde doğru verilmiştir.
               I                    II                      III
      a.Glikoz              Galaktoz          Glikoz
      b.Glikoz               Fruktoz            Glikoz
      c.Fruktoz             Glikoz               Glikoz
      d.Galaktoz            Glikoz              Fruktoz
      e.Glikoz                Fruktoz             Galaktoz
       S.11.Aşağıdakilerden hangisi midenin asıl görevi değildir.
      a.Besinlerin emilimini artırmak.
      b.Pepsinojeni salgılamak.
      c.Gastrin hormonunun kenar hücreleri uyararak HCl salgılatması
      d.Besinleri mekanik ve kimyasal sindirime uğratmak.
      e.Proteinlerin sindirimini sağlamak.
      S.12.Sindirilen besinler için
      I.Hücre zarından geçebilecek kadar küçüktürler.
      II. Hücreler enerji kaynağı olarak kullanabilir.
      III. Hücrede yapım maddesi olarak kullanılabilir.
      İfadelerinden hangileri doğrudur?
      a.I b.I-II c.II-III d.I-III e.I-II-III
      S.13. I.Su
                II. Besin monomeri
                III. Enzim
      Sindirim olayı sonunda hangilerinde azalma olur.
      a.I b.II c.I-II d.II-III   e.I-II-III
       S.14.Bir deney tüpüne protein nişasta ve yağ konuluyor.Deney tüpüne sadece pankreas öz suyu dökülüyor.Bir süre sonra Deney tüpünde hangisine rastlanmaz.
      a.Maltoz    b.Glikoz c.Gliserol d.aminoasit e.eripsin
      S.15.I.Safra kesesinden safra salgılanması.
               II.Midenin asitli olması.
               III.Pankreastan Lipaz salgılanması.
                IV.İnce bağırsağın iç yüzeyinin mukusla kaplı olması.
      Yukarıdakilerden hangileri yağların mekanik sindiriminde etkilidir.
      a.I b.ı-II c.I-III d.II-IV e.I-III-IV
      S.16.Karbonhidratların sindiriminde aşağıdakilerden hangisine ihtiyac duyulmaz.?
      a.Dişlerle besinlerin parçalanması.
      b.Besinlerin tükrükle karıştırılması.
      c.Midede asitli ortamın olması.
      d.Pankreas enzimlerinin salgılanması.
      e.Ağızda amilaz enzimi salgılanması
       S.17.Hangisi sindirilmeden kana karışır?
      a.Vitamin b.Nişasta c.Selüloz d.Glikojen e.Protein
     Cevap.1.c 2.b 3.a 4.e 5.d 6.a 7.b 8.c 9.d 10.b 11.a 12.e 13.a 14.c 15.a 16.c. 17.a
 
 
    DEĞERLENDİRME SORULARI
      1. Yağların sindiriminde gerçekleşen;
I. Pankreas hücrelerinin uyarılması
II. Sekretin hormonunun kana verilmesi
III. Virsung kanalının lipaz taşıması
IV. Yağ asitlerinin oluşması
olaylarının meydana geliş sırası aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
A) I-III-IV-II
B) II-III-IV-I
C) III-IV-II-I
D) IV-I-II-III
E) II-I-III-IV
       2. Sindirimle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi tüm omurgalılar için ortaktır?
A) Selülozun sindirilmesi
B) Nişastanın sindirilmesi
C) Artık maddelerin kloaktan atılması
D) Taşlıkta mekanik sindirimin olması
E) Besinlerin dişlerle parçalanması

3. Sindirim esnasında kalınbağırsakta aşağıdaki olaylardan hangisi gerçekleşmez?
A) Bakterilerin etkisiyle tam sindirilmemiş besinler ve selüloz parçalanır.
B) Yağların sindirimi olur.
C) Suyun emilimi olur.
D) Bakteri faaliyetleriyle K vitamini oluşur.
E) Sindirilmeyen artık maddeler dışarı atılır.
      4. Canlılardaki sindirimle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Yağları sindiren lipaz enzimidir.
B) Pankreas özsuyunda protein sindiren enzimler de bulunur.
C) İncebağırsaktan disakkaritleri sindiren enzimler salgılanır.
D) Vitaminler mide asidiyle sindirilir.
E) Su ve mineral maddeler sindirime uğramaz.
       5. Aşağıdakilerden hangisi yapısal olarak diğerlerinden farklıdır?
A) Glikojen
B) Dipeptid
C) Nişasta
D) Kitin
E) Laktoz
      6. Sağlıklı bir insanda besinlerin kimyasal sindiriminde aşağıdakilerden hangisi ilk önce gerçekleşir?
A) Besinlerin monomerlerine ayrılması
B) Sindirim enzimlerinin üretilmesi
C) Villuslardan besin monomerlerinin emilmesi
D) Kanda monomer miktarının artması
E) Besinlerin bağırsakta ilerlemesi
      7. Mide özsuyunun pH' ı arttırılırsa;
I. Proteinlerin sindirimi yavaşlar.
II. Yağların sindirimi yavaşlar.
III. Pepsinojenin pepsine dönüşümü hızlanır.
olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi beklenirdi?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I ve III
       8. Ağızda meydana gelen mekanik sindirimi;
I. Çene kasları
II. Dil
III. Dişler
IV. Pityalin
yapılarından hangileri sağlar?
A) I ve III
B) II ve III
C) II, III ve IV
D) I, II ve III
E) II ve IV
       9. I. Mukus salgısı bulunur.
II. Villuslar emme yüzeyini artırır.
III. Yapısında kas dokusu bulunur.
Yukarıdakilerden hangileri incebağırsak ve mide için ortaktır?
A) Yalnız I
B) I ve II
C) I ve III
D) II ve III
E) I, II ve III
      10. Aşağıdakilerden hangisi sindirim sistemi ile ilgili yapılardan değildir?
A) Tükrük bezi
B) Kalın bağırsak
C) Dalak
D) Pankreas
E) Safra kesesi
     YANITLAR : 1-E 2-B 3-B 4-D 5-B 6-B 7-A 8-D 9-C 10-C
          KLASİK SORULAR

   S-1.Sindirm nedir  kaça ayrılır.?yazınız

  S-2.Mide niçin kendini sindirmez?yazınız.


S-3-Kuşlarda bulunan taşlik  ne işe yarar?yazınız


S.4.Geviş getiren hayvanların mide kısımlarını ve besinin izlediği yolu yazın?


S.5-İnsanda Karbon hidratların sindirimi nerede olur?


S-6.Sindirim sistemi salgılarından safra salgısının görevini yazın?


S-7-Sindirim salgısı hormonların adını ve salgılandıkları organı yazın?


S-8-Sindirim enzimlerin adını ve salgılandığı organı yazın?


S-9-Sidirilen aminoasit,glikoz,yağasiti ve gliserolün ilk emilimlerinin yapıldığı yerleri yazın?


S-10-Karaciğerin görevlerini yazın.


S-11.Proteinlerin sindirm yerini yazın?


S-12-Tükrük salgısının 
görevlerini yazın?
S-13-Kalın barsakta olan emilimle hangi besinler emilir yazın?

S-14-Safra salgılarının görevlerini yazın?

 Klasik sorular
 1-Sindirim sisteminde görev alan hormonları yazın.
 2-Sindirim sisteminde görev alan enzimleri yazımn.
 3-Hangi enzimler insan sindirim sisteminde bazik ortamda çalışır yazın
4- hangi enzimler İnsan sindirim sisteminde asiaik ortamda çalışır.yazın.
5.İnsanda mekanik sindirim nerelerde olur.
6.İnsanda,Mekanik sindirime yardımcı olan salgı bezi hangisidir.
 
 
 
 
 
 
 
 

   
Bugün 6 ziyaretçi (16 klik) burdaydı!
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol